Nghị luận văn học, một phần không thể thiếu trong kỳ thi THPT Quốc gia, đóng vai trò quan trọng trong môn Ngữ văn. Để giúp các bạn học sinh chuẩn bị tốt cho kỳ thi, THPT An Giang giới thiệu tài liệu “Cách làm các dạng đề nghị luận văn học đạt điểm tuyệt đối trong kỳ thi THPT Quốc gia 2022”.
Các dạng đề nghị luận văn học
- Nghị luận về một tác phẩm truyện hoặc đoạn trích
- Nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ
- Nghị luận về một nhân vật, chi tiết trong tác phẩm văn học
- Phân tích tình huống truyện
- So sánh, đối chiếu: Hai nhân vật, hai chi tiết, hai tư tưởng, hai đoạn thơ, hai hay nhiều bài thơ…
- Nghị luận về một ý kiến bàn về văn học.
- Tích hợp nghị luận xã hội
Cách làm các dạng đề nghị luận văn học
1. Nghị luận về một tác phẩm truyện hoặc đoạn trích
a. Tìm hiểu chung
- Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) là nơi bạn trình bày nhận xét, đánh giá về nhân vật, sự kiện, chủ đề hoặc nghệ thuật của một tác phẩm cụ thể.
- Nhận xét và đánh giá về truyện phải dựa trên ý nghĩa của cốt truyện, tính cách và số phận của nhân vật, cũng như yếu tố nghệ thuật được tác giả sử dụng.
- Nhận xét và đánh giá trong nghị luận phải rõ ràng, chính xác, có luận cứ và lập luận thuyết phục.
- Bài nghị luận về tác phẩm truyện cần có bố cục mạch lạc, lời văn chuẩn xác và gợi cảm.
b. Cách làm
- Bạn có thể bàn về chủ đề, nhân vật, cốt truyện hoặc nghệ thuật của truyện trong bài nghị luận.
- Bài nghị luận cần đảm bảo đầy đủ các phần như:
- Mở bài: Giới thiệu tác phẩm và đưa ra ý kiến đánh giá ban đầu.
- Thân bài: Nêu các luận điểm chính về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm, có phân tích minh chứng bằng các luận cứ tiêu biểu và xác thực.
- Kết bài: Tổng kết và đánh giá chung về tác phẩm truyện.
2. Nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ
a. Tìm hiểu chung
- Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ là nơi bạn trình bày nhận xét và đánh giá về nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ, bài thơ đó.
- Nội dung và nghệ thuật của bài thơ, đoạn thơ được thể hiện qua ngôn từ, hình ảnh, giọng điệu,… Bài nghị luận cần phân tích các yếu tố đó để có nhánh xét cụ thể và đáng tin cậy.
- Bài nghị luận về đoạn thơ, bài thơ cần có bố cục mạch lạc, rõ ràng và lời văn gợi cảm thể hiện sự rung động chân thành của người viết.
b. Cách làm
- Bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ cần có bố cục mạch lạc với các phần:
- Mở bài: Giới thiệu đoạn thơ, bài thơ và đưa ra nhận xét, đánh giá ban đầu.
- Thân bài: Trình bày những suy nghĩ, đánh giá về nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ, bài thơ.
- Kết bài: Tổng kết giá trị nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ, bài thơ.
3. Nghị luận về nhân vật, chi tiết hoặc hình tượng
a. Tìm hiểu chung
- Nhân vật, chi tiết hoặc hình tượng là một trong những yếu tố quan trọng trong tác phẩm văn học.
- Bài nghị luận về nhân vật, chi tiết hoặc hình tượng cần giới thiệu về tác giả và tác phẩm, sau đó đề cập đến nhân vật hoặc chi tiết cần nghị luận.
b. Cách làm
(1) Mở bài
- Giới thiệu về tác giả và tác phẩm.
- Nêu nhân vật hoặc chi tiết cần nghị luận.
(2) Thân bài
- Tóm tắt tác phẩm và dẫn dắt đến nhân vật hoặc chi tiết cần nghị luận.
- Giới thiệu và phân tích đặc điểm của nhân vật hoặc chi tiết, và vai trò của chúng trong tác phẩm.
(3) Kết bài
- Đánh giá vai trò của nhân vật hoặc chi tiết trong sự thành công của tác phẩm.
4. Phân tích tình huống truyện
a. Tìm hiểu chung
- Tình huống truyện là hoàn cảnh, bối cảnh tạo nên câu chuyện.
- Phân tích tình huống truyện là cách bạn trình bày nhận xét và đánh giá về tình huống đó, cũng như ý nghĩa của nó trong việc thể hiện nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.
b. Cách làm
(1) Mở bài
- Giới thiệu về tác giả và tác phẩm.
- Dẫn dắt giới thiệu về tình huống truyện.
(2) Thân bài
- Nêu ra tình huống truyện trong tác phẩm.
- Phân tích ý nghĩa của tình huống truyện trong việc thể hiện nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.
(3) Kết bài
- Khẳng định giá trị của tình huống truyện.
5. Các dạng đề so sánh văn học
a. Tìm hiểu chung
- Một số dạng đề so sánh:
- So sánh hai chi tiết
- So sánh hai đoạn thơ
- So sánh hai đoạn văn
- So sánh hai nhân vật
- So sánh cách kết thúc hai tác phẩm
- So sánh, đánh giá hai lời nhận định về một tác phẩm
b. Cách làm
b.1. Cách 1: Lần lượt phân tích hai văn bản rồi chỉ ra điểm giống và khác nhau.
- Dàn ý:
(1) Mở bài: Giới thiệu khái quát về các đối tượng so sánh.
(2) Thân bài - Làm rõ đối tượng so sánh thứ 1.
- Làm rõ đối tượng so sánh thứ 2.
- So sánh:
- Nhận xét nét tương đồng và khác biệt giữa hai đối tượng trên cả các bình diện như chủ đề, nội dung, hình thức nghệ thuật.
- Lí giải sự khác biệt dựa vào bối cảnh xã hội, văn hóa, phong cách nhà văn và đặc trưng thi pháp của thời kì văn học.
(3) Kết bài: Khái quát những nét giống nhau và khác nhau tiêu biểu.
b.2. Cách 2: So sánh trên mọi biểu diễn của hai đối tượng.
(1) Mở bài:
- Dẫn dắt, giới thiệu khái quát về các đối tượng so sánh.
(2) Thân bài:
- Điểm giống nhau:
- Luận điểm 1 (lấy dẫn chứng cả hai văn bản).
- Luận điểm 2 (lấy dẫn chứng cả hai văn bản).
- Điểm khác nhau:
- Luận điểm 1 (lấy dẫn chứng cả hai văn bản).
- Luận điểm 2 (lấy dẫn chứng cả hai văn bản).
(3) Kết bài:
- Khái quát những nét giống nhau và khác nhau tiêu biểu.
6. Nghị luận về ý kiến văn học
a. Tìm hiểu chung
- Nghị luận về một ý kiến, quan điểm trong tác phẩm văn học là nơi thể hiện quan điểm, chính kiến của mình bằng cách sử dụng các thao tác nghị luận như giải thích, bình luận, chứng minh, so sánh, bình phản, bác bỏ.
b. Cách làm
(1) Mở bài
- Dẫn dắt, giới thiệu về ý kiến văn học.
(2) Thân bài
- Giải thích ý kiến:
- Giải thích từ khái quát hoặc hàm ẩn trong đề bài.
- Giải thích và làm rõ nội dung vấn đề cần bàn luận.
- Phân tích, bình luận:
- Ý kiến đúng hay sai?
- Nguyên nhân?
- Lí giải qua tác phẩm văn học.
- Mở rộng, đánh giá ý kiến với vấn đề trong cuộc sống.
(3) Kết bài
- Khẳng định lại giá trị của ý kiến văn học.
7. Tích hợp nghị luận xã hội
a. Tìm hiểu chung
- Dạng bài nghị luận về một vấn đề trong tác phẩm văn học là một cách kết hợp giữa làm văn và đọc văn.
b. Cách làm
(1) Mở bài
- Giới thiệu tác phẩm văn học.
(2) Thân bài
- Phân tích và cảm nhận tác phẩm văn học.
- Dẫn dắt đến vấn đề xã hội đặt ra trong tác phẩm văn học.
(3) Kết bài
- Khẳng định lại giá trị của tác phẩm.
Rất hy vọng rằng tài liệu “Cách làm các dạng đề nghị luận văn học đạt điểm tuyệt đối trong kỳ thi THPT Quốc gia 2022” sẽ giúp các bạn học sinh có thêm kiến thức và kỹ năng để tự tin làm bài trong kỳ thi sắp tới. Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về THPT An Giang, hãy truy cập thptangiang.edu.vn.
