Lịch sử 8 Bài 31: Ôn tập Lịch sử Việt Nam từ năm 1858 đến năm 1918

Giải bài tập Lịch sử 8 Bài 31: Ôn tập Lịch sử Việt Nam từ năm 1858 đến năm 1918 giúp các em học sinh lớp 8 tổng hợp toàn bộ kiến thức lý thuyết, sự kiện chính quan trọng, biết cách trả lời các câu hỏi trong sách giáo khoa trang 151.

Qua đó giúp các em củng cố toàn bộ kiến thức về Lịch sử Việt Nam từ năm 1858 đến năm 1918. Đồng thời, cũng giúp thầy cô tham khảo để soạn giáo án Bài 31 cho học sinh của mình. Vậy dưới đây là nội dung chi tiết tài liệu giải Lịch sử 8 Bài 31 trang 151, mời các bạn cùng tải tại đây.

I. Những sự kiện chính

1. Quá trình xâm lược Việt Nam của thực dân Pháp vfa cuộc đấu tranh chống xâm lược của nhân dân ta từ năm 1858 đến năm 1884.

Thời gian	Quá trình xâm lược của thực dân Pháp.	Cuộc đấu tranh của nhân dân ta.
1-9-1858	Pháp chiếm bán đảo Sơn Trà , mở màn cuộc xâm lược Việt Nam.	Triều đình lãnh đạo nhân dân chống trả quyết liệt.
2-1859	2-1859 Pháp kéo vào Gia Định	Quân triều đình chống cự yếu ớt rồi tan rã. – Trong đó nhân dân địa phương tự động chống giặc
24-2-1861	-Pháp tấn công Đại Đồn Chí Hòa , Đại đồn Chí Hòa thất thủ sau đó Pháp chiếm Định Tường – Biên hòa -Vĩnh Long.	– Quân ta kháng cự mạnh nhưng không thắng. – Nguyễn Trung Trực đốt cháy Tàu Hy Vọng trên sông Vàm Cỏ Đông ( 10-12-1861) – Nghĩa quân Trương Định chống Pháp tại Tân Hòa -Gò Công chuyển về Tân Phước. – Trương Quyền ở Đồng Tháp Mười – Tây Ninh phối hợp với Pu côm bô (Cao Mên ) chống Pháp.
6-1867	Pháp chiếm 3 tỉnh miền Tây là Vĩnh long, An Giang, Hà Tiên không tốn 1 viên đạn	– Phan Tôn – Phan Liêm ở Bến tre, Vĩnh Long , Sa Đéc. – Trương Quyền ở Đồng Tháp Mười – Tây Ninh phối hợp với Pu côm bô (Cao Mên ) chống Pháp. – Nguyễn Hữu Huân ở Tân An , Mỹ Tho. – Nguyễn Trung Trực ở Hòn Chông ( Rạch Giá ) – Dùng thơ văn để chiến đấu : như Nguyễn Đình Chiểu, Hồ Huấn Nghiệp, Phan Văn Trị.
-Ngày 20-11	– Pháp đánh thành Hà Nội lần I. – Pháp chiếm Hải Dương, Hưng Yên, Phủ Lý, Ninh Bình, Nam Định	– Nguyễn Tri Phương chỉ huy 7000 quân triều đình, nhưng thất bại, bị thương nhịn ăn mà chết. – Con là Nguyễn Tri Lâm tử trận ở cửa ô Thanh Hà – Chiến thắng Cầu-Giấy lần thư một
25-4-1882	– Pháp đánh thành Hà Nội lần II. – Pháp chiếm Hòn Gai , Nam Định và các tỉnh đồng bằng Bắc Kỳ.	– Hoàng Diệu tuẫn tiết theo thành. – Chiến thắng Cầu-Giấy lần thư hai
18-8-1883	18-8-1883 Hạm đội Pháp đánh Thuận An.	– Triều đình Huế đình chiến, ký hai Hiệp ước là Hác- Măng và Pa- tơ -nốt.
1884	Hiệp ước Pa- tơ -nốt.	Việt Nam là thuộc địa , nưả phong kiến của Pháp.

2. Lập bảng niên biểu phong trào Cần Vương (1885-1896):

Năm	Sự kiện chính
5-7-1885	Cuộc phản công quân Pháp của phái chủ chiến ở Huế.
13-7-1885	Vua Hàm Nghi ra “Chiếu Cần Vương “ kêu gọi văn thân và nhân dân đứng lên giúp vua cứu nước.
1885-1888	Giai đoạn I: bùng nổ khắp cả nước nhất là Trung Kỳ, Bắc Kỳ
1888- 1896	sau Vua Hàm Nghi bị bắt, qui tụ thành những khởi nghĩa lớn
1886-1887	Khởi nghĩa Ba Đình ( Phạm Bành, Đinh Công Tráng)
1883-1892	Khởi nghĩa Bãi Sậy (Tán Thuật )
1885-1895	Khởi nghĩa Hương Khê (Phan Đình Phùng và Cao Thắng)

3. Phong trào yêu nước đầu thế kỉ XX ( Đến năm 1918)

Niên đại	Sự kiện
1905-1909	– Phong trào Đông Du
1907	– Đông Kinh nghĩa thục
1908	– Cuộc vận động Duy Tân và phong trào chống thuế ở Trung Kì
1911	– Nguyễn Tất Thành bắt đầu cuộc hành trình tìm đường cứu nước

II. Những nội dung chủ yếu

1. Vì sao thực dân Pháp xâm lược Việt Nam ?

Thực dân Pháp xâm lược Việt Nam vì sự phát triển của chủ nghĩa tư bản ở Pháp đòi hỏi phải có nhu cầu xâm chiếm thuộc địa để khai thác và bóc lột. Việt Nam giàu sức người sức của đã trở thành đối tượng xâm lược của thực dân Pháp

2. Nguyên nhân làm cho nước ta trở thành thuộc địa của thực dân Pháp ?

Nước ta trở thành thuộc địa của thực dân Pháp một phần thuộc về trách nhiệm của triều đình nhà Nguyễn. Chính thái độ không kiên quyết, ảo tưởng và thương lượng, xa rời nhân dân của triều đình Huế đã làm cho nước ta trở thành thuộc địa của Pháp

3. Nhận xét chung về phong trào chống Pháp cuối thế kỉ XIX ở nước ta ?

– Quy mô : Khắp miền Trung Kì và Bắc Kì, thành phần tham gia bao gồm các sĩ phu, văn thân yêu nước và đông đảo nông dân, rất quyết liệt, tiêu biểu là ba cuộc khởi nghĩa lớn : Ba Đình, Bãi Sậy và Hương Khê

– Hình thức và phương pháp đấu tranh : Khởi nghĩa vũ trang (phù hợp với trueyefn thống đấu tranh của dân tộc)

– Tính chất : là cuộc đấy tranh giải phóng dân tộc

– Ý nghĩa : chứng tỏ ý chí đấu tranh giành độc lập dân tộc của nhân dân ta mãnh liệt, không gì tiêu diệt được

4. Những chuyển biến về tư tưởng trong phong trào yêu nước Việt Nam đầu thế kỉ XX ?

– Nguyên nhân sự chuyển biến : tác dụng của cuộc khai thác của thực dân Pháp ở Việt Nam và những luồng tư tưởng tiến bộ trên thế giới dội vào; tấm gương tự cường của Nhật Bản

– Những biểu hiện cụ thể :

+ Về chủ trương, đường lối : giành độc lập dân tộc, xây dựng một xã hội tiến bộ (quân chủ lập hiến, dân chủ cộng hòa theo mô hình của Nhật Bản)

+ Về biện pháp đấu tranh : phong phú, khởi nghĩa vũ trang, duy tân cải cách

+ Về thành phần tham gia : đông đảo, nhiều tầng lớp xã hội ở cả thành thị và nông thôn.

5. Nhận xét chung về phong trào yêu nước ở Việt Nam đầu thế kỉ XX

+ Quy mô : khắp miền Trung kỳ và Bắc kỳ, thành phần tham gia bao gồm các sĩ phu, văn thân yêu nước và đông đảo nông dân, rất quyết liệt, tiêu biểu là ba cuộc khởi nghĩa lớn : Ba Đình, Bãi Sậy và Hương Khê

+ Hình thức và phương pháp đấu tranh: khởi nghĩa vũ trang (phù hợp với truyền thống đấu tranh của dân tộc).

+ Tính chất: là cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc .

+ Ý nghĩa: chứng tỏ ý chí đấu tranh giành lại độc lập dân tộc của nhân dân ta rất mãnh liệt, không gì tiêu diệt được .

+ Những biểu hiện cụ thể :

– Về chủ trương đường lối : giành độc lập dân tộc, xây dựng một xã hội tiến bộ (quân chủ lập hiến, dân chủ cộng hòa theo mô hình của Nhật Bản).

– Về biện pháp đấu tranh : phong phú, khởi nghĩa vũ trang; Duy Tân cải cách.

– Về thành phần tham gia : đông đảo, nhiều tầng lớp xã hội ở cả thành thị và nông thôn.

6. Bước đầu hoạt động cứu nước của Nguyễn Tất Thành

– Trong những năm 1911 – 1918, Nguyễn Tất Thành đã làm rất nhiều nghề, đi qua rất nhiều nước thuộc nhiều châu lục khác nhau, từ các nước đế quốc thực dân đầu xỏ cho đến các dân tộc thuộc địa nhỏ yếu trên thế giới. Trong quá trình đó, Người nhận thấy rằng ở đâu đế quốc thực dân cũng tàn bạo, độc ác; ở đâu những người lao động cũng bị áp bức và bóc lột dã man.

– Cuối năm 1917, Nguyễn Tất Thành trở lại Pháp. Tại đây, người làm nhiều nghề, học tập, rèn luyện trong cuộc đấu tranh của quần chúng lao động và giai cấp công nhân Pháp.

– Tham gia các hoạt động trong hội những người Việt Nam yêu nước, viết báo, truyền đơn, tranh thủ các diễn đàn, các buổi mít tinh để tố cáo thực dân và tuyên truyền cho cách mạng Việt Nam.

– Năm 1917, cách mạng tháng Mười Nga thành công đã ảnh hưởng đến tư tưởng cứu nước của Người.

⇒ Sống và làm việc trong phong trào công nhân Pháp, tiếp nhận ảnh hưởng của cách mạng tháng Mười Nga làm chuyển biến tư tưởng và là cơ sở quan trọng để Người xác định con đường cứu nước đúng đắn cho dân tộc Việt Nam.

III. Bài tập thực hành

Bài 1 (trang 151 SGK Lịch sử 8)

Lập bảng thống kê về các cuộc khởi nghĩa lớn trong phong trào Cần Vương

Gợi ý đáp án:

Bảng thống kê về các cuộc khởi nghĩa lớn trong phong trào Cần Vương như sau:

Tên cuộc khởi nghĩa	Lãnh đạo	Địa bàn	Hoạt động chính	Kết quả
Khởi nghĩa Ba Đình (1886- 1887)	Phạm Bành, Đinh Công Tráng	Căn cứ Ba Đình thuộc 3 làng: Mậu Thịnh, Thượng Thọ, Mĩ Khê thuộc huyện Nga Sơn Thanh Hóa	– Xây dựng căn cứ kiên cố, hệ thống giao thông hầm hào, châu mai,… để đánh quân địch trên chiến tuyến cố định – Tháng 1 – 1887, Nghĩa quân của ta đã đẩy lùi nhiều đợt tấn công của địch với tinh thần chiến đấu quả cảm, anh dũng	Thất bại
Khởi nghĩa Bãi Sậy (1885- 1892)	Nguyễn Thiện Thuật	Vùng lau sậy thuộc tỉnh Hưng Yên	– Xây dựng căn cứ Bãi Sậy là vùng lau sậy rậm rạp, um tùm thuộc tỉnh Hưng Yên và Hai Sông (Hải Dương) – Nghĩa quân được phiên chế thành những phân đội nhỏ (20 người) để đánh du kích trên các tuyến giao thông thuỷ, bộ ở các tỉnh đồng bằng Bắc bộ.	Thất bại
Khởi nghĩa Hương Khê (1885- 1896)	Phan Đình Phùng, Cao Thắng	Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình.	-Giai đoạn từ 1885-1888: Đây là thời điểm nghĩa quân bắt đầu tổ chức huấn luyện, chuẩn bị lực lượng cho cuộc khởi nghĩa -Từ 1888-1895: là thời kì nghĩa quân cùng nhau chiến đấu, nhiều cuộc hành quân và càn quét của địch bị nghĩa quân đẩy lùi.	Thất bại

Tính chất của phong trào Cần Vương

Phong trào Cần Vương là cuộc khởi nghĩa của vua Hàm Nghi với thực dân, thông qua chiếu Cần Vương được ban bố khắp cả nước và diễn ra vào những năm 1885 đến năm 1896 với quy mô nhỏ và riêng rẽ mang tính chất địa phương. Phương pháp đấu tranh của phong trào Cần Vương chủ yếu nặng về khởi nghĩa vũ trang, ít chú trọng đến công tác tuyên truyền, đấu tranh trên lĩnh vực tư tưởng, chính trị, …

Chiếu Cần Vương của vua Hàm Nghi được biên soạn nhằm:

• Tố cáo lên tội ác xâm lược của thực dân Pháp.
• Tố cáo sự phản bội của một số quan lại.
• Lên án tính bất hợp pháp của triều đình do Pháp dựng lên.
• Khẳng định quyết tâm kháng chiến của triều đình mà đứng đầu là vua Hàm Nghi.
• Thôi thúc, kêu gọi và khích lệ sĩ phu, văn thân cũng như nhân dân cả nước cùng tham gia cuộc chiến giúp vua khôi phục quốc gia phong kiến độc lập.

Phong trào đã diễn ra trên địa bàn rộng lớn khắp Bắc Kì và Trung Kì. Cũng nhờ có Chiếu Cần Vương mà lòng dân được vực dậy một cách mạnh mẽ. Trong đó, có thể kể đến một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu như: Khởi nghĩa Ba Đình (Thanh Hóa) do Phạm Bành – Đinh Công Tráng lãnh đạo, khởi nghĩa Bãi Sậy (Hưng Yên) do Nguyễn Thiện Thuật lãnh đạo, khởi nghĩa Hương Khê (Hà Tĩnh) do Phan Đình Phùng lãnh đạo, … có tác dụng kêu gọi nhân dân khắp cả nước tham gia vào cuộc chiến chống lại thực dân Pháp lúc bây giờ.

Chiếu Cần Vương đã ảnh hưởng đến giới văn thân và sĩ phu yêu nước: Đây là bộ phận trí thức phong kiến, nặng tư tưởng “trung quân ái quốc”, trước khi có chiếu Cần Vương, họ bị giằng xé trong mối mâu thuẫn giữa “trung quân” và “ ái quốc”, … Khi chiếu Cần Vương ra đời, mâu thuẫn trong lòng họ được giải tỏa, lúc này yêu nước đồng nghĩa với giúp vua cứu nước nên họ rất hăng hái tham gia phong trào.

Chiếu Cần Vương đã ảnh hưởng đến quần chúng nhân dân: Nhân dân không bị ràng buộc nhiều với tư tưởng quan điểm phong kiến nhưng lòng yêu nước rất nồng nàn, họ sẵn sàng đứng lên đấu tranh chống Pháp ngay cả khi triều đình không tổ chức, kêu gọi. Thậm chí, họ còn “chống cả Triều lẫn Tây” khi triều đình đầu hàng, nhưng khi có chiếu Cần Vương, họ có điều kiện được tập hợp đông đảo hơn, nên tham gia nhiệt tình hơn, sáng tạo hơn, sôi nổi hơn, …

Tóm lại, về tính chất, phong trào Cần Vương là phong trào yêu nước chống Pháp, tuy nhiên lại bị chi phối bởi hệ tư tưởng phong kiến (bởi vì phong trào này được phát động nhằm giúp vua chống Pháp, xây dựng lại vương triều phong kiến).

Bài 2 (trang 151 SGK Lịch sử 8)

So sánh hai xu hướng cứu nước: bạo động của Phan Bội Châu và cải cách của Phan Châu Trinh.

Gợi ý đáp án:

*Giống nhau:

• Cả 2 xu hướng cứu nước của Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh đều xuất phát từ tinh thần yêu nước, muốn đánh đuổi giặc Pháp, chống đế quốc, giành độc lập cho dân tộc.
• Có mục tiêu phấn đấu trở thành một đất nước dân giàu, nước mạnh theo một con đường mới đó là con đường cách mạng tư sản, cứu nước theo hướng dân chủ tư sản.
• Có chủ trương ra nước ngoài (Nhật Bản, Pháp,…) để học tập kinh nghiệm ở các nước đế quốc về áp dụng với cách mạng Việt Nam.

*Khác nhau:

Tiêu chí	Xu hướng bạo động của Phan Bội Châu	Xu hướng cải cách của Phan Châu Trinh
Nhiệm vụ	Chống đế quốc, giành độc lập dân tộc	Chống phong kiến giành tự do dân chủ
Chủ trương	Đánh Pháp giành độc lập dân tộc, xây dựng xã hội tiến bộ	Khai dân trí, trấn dân khí, hậu dân sinh
Phương pháp đấu tranh	Bạo động vũ trang, xây dựng lực lượng trong nước kết hợp với sự giúp đỡ của Nhật Bản	Tiến hành cải cách trên nhiều lĩnh vực
Hình thức đấu tranh	Bí mật, bất hợp pháp	Công khai, hợp pháp
Hạn chế	Không chủ trương chống phong kiến	Có tư tưởng chống phong kiến quá cũ kĩ nên ỷ lại vào Pháp để cầu sự tiến bộ.