Soạn bài Các thành phần biệt lập (tiếp theo)

Chào các bạn học sinh lớp 9! Hôm nay, Download.vn xin gửi tới các bạn tài liệu hữu ích về môn văn. Đó là bài “Các thành phần biệt lập (tiếp theo)” trong sách giáo trình lớp 9. Bài viết này sẽ giúp các bạn chuẩn bị bài nhanh chóng và đầy đủ.

I. Thành phần gọi – đáp

Trong phần này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về thành phần gọi – đáp trong cuộc hội thoại. Hãy đọc kỹ các đoạn trích được đưa ra (trang 31 SGK Ngữ văn 9, tập 2) và trả lời câu hỏi sau:

1. Trong những từ ngữ in đậm trên đây, từ ngữ nào được dùng để gọi, từ ngữ nào được dùng để đáp?
2. Những từ ngữ được dùng để gọi người khác hay đáp lời người khác có tham gia diễn đạt nghĩa sự việc của câu hay không?
3. Trong những từ ngữ in đậm đó, từ ngữ nào được dùng để tạo lập cuộc thoại, từ ngữ nào được dùng để duy trì cuộc thoại đang diễn ra?

Gợi ý:

1. Từ “này” dùng để gọi, từ “thưa ông” dùng để đáp.
2. Những từ ngữ dùng để gọi người khác hay đáp lời người khác không tham gia diễn đạt nghĩa sự việc của câu.
3. Từ “này” được dùng để tạo lập cuộc thoại.
   Từ “thưa ông” được dùng để duy trì cuộc thoại đang diễn ra.

II. Thành phần phụ chú

Tiếp theo, chúng ta sẽ tìm hiểu về thành phần phụ chú trong câu. Đọc kỹ các câu sau và trả lời câu hỏi sau đó:

1. Nếu lược bỏ các từ ngữ in đậm, nghĩa sự việc của mỗi câu trên có thay đổi không? Vì sao?
2. Ở câu (a), các từ ngữ in đậm được thêm vào để chú thích cho cụm từ nào?
3. Trong câu (b), cụm chủ – vị in đậm chú thích điều gì?

Gợi ý:

1. Nghĩa sự vật của các câu trên không thay đổi khi lược bỏ phần từ ngữ in đậm. Vì các từ ngữ in đậm là thành phần phụ chú của câu, nội dung chính của câu không nằm trong thành phần này.
2. Cụm từ “và cũng là đứa con duy nhất của anh” được thêm vào để chú thích cho cụm từ “đứa con gái đầu lòng”.
3. Cụm chủ – vị “tôi nghĩ vậy” làm thành phần phụ chú nhằm giải thích đó là suy đoán chủ quan của “tôi”, chứ chưa hẳn đã đúng.

III. Luyện tập

Tiếp theo, chúng ta sẽ thực hành làm các bài tập liên quan đến các thành phần biệt lập. Hãy đọc kỹ câu hỏi và cố gắng trả lời chúng:

1. Tìm thành phần gọi – đáp trong đoạn trích sau và cho biết từ ngữ nào được dùng để gọi, từ ngữ nào được dùng để đáp. Quan hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ gì (trên – dưới hay ngang hàng, thân sơ)?

   • Thành phần gọi đáp: “Này” (dùng để gọi), “vâng” (dùng để đáp).
   • Quan hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ trên – dưới và là quan hệ thân mật.

2. Tìm thành phần gọi – đáp trong câu ca dao sau và cho biết lời gọi – đáp đó hướng đến ai.

   • Thành phần gọi đáp: “Bầu ơi”. Lời gọi – đáp hướng tới mọi người nói chung (bầu, bí, giàn – ẩn dụ chỉ những người trong một nước, tuy khác nhau nhưng có quan hệ gắn bó).

3. Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích ở SGK và cho biết chúng bổ sung điều gì.

   • Câu a: “kể cả anh” – bổ sung cho “chúng tôi, mọi người”
   • Câu b: “các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ” – bổ sung cho “những người nắm giữ chìa khóa của cánh cửa này”
   • Câu c: “những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới” – bổ dùng cho “lớp trẻ hôm nay là ai trong tương lai”
   • Câu d: “có ai ngờ; thương thương quá đi thôi” – bổ sung cho thái độ ngạc nhiên của người nói; thể hiện tình cảm thương mến của người nói.

4. Hãy cho biết thành phần phụ chú ở mỗi câu trong bài tập 3 liên quan đến những từ ngữ nào trước đó.

   • Câu a: giải thích cho cụm từ “mọi người”
   • Câu b: “Những người nắm giữ chìa khóa của cánh cửa này”
   • Câu c: “lớp trẻ”
   • Câu d: thái độ dành cho “cô bé nhà bên”.

5. Viết một đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ của em về việc thanh niên chuẩn bị hành trang bước vào thế kỉ mới, trong đó có câu chứa thành phần phụ chú.

   • Mẫu 1: Đất nước ta chuẩn bị bước vào thế kỉ mới – thế kỉ của hội nhập và phát triển. Bởi vậy, mỗi người Việt Nam, đặc biệt là thế hệ trẻ cần chuẩn bị cho mình những hành trang. Đó là tri thức, kĩ năng và thói quen tích cực được coi là điều kiện cần và đủ để đứng trước sự phát triển của khoa học kĩ thuật, của sự hội nhập kinh tế thế giới với tính kỉ luật và cường độ lao động cao. Nhưng để có được hành trang như vậy, chúng ta cần phải có được phương pháp học tập hiệu quả, chủ động trau dồi kiến thức thức kĩ năng cũng như phát huy những điểm mạnh, khắc phục những điểm yếu. Việc được rèn cho mình những thói quen tốt ngay từ những việc nhỏ để đáp ứng nhiệm vụ đưa đất nước đi vào công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Hãy tích cực học hỏi để xứng đáng với tư cách của một chủ nhân đất nước.
   • Thành phần phụ chú: thế kỉ của hội nhập và phát triển

Mong rằng bài viết này đã giúp các bạn hiểu rõ hơn về các thành phần biệt lập trong văn bản. Hãy tiếp tục ôn tập và rèn kỹ năng của mình để thành công trong học tập. Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về trường THPT An Giang, hãy truy cập THPT An Giang. Chúc các bạn học tốt!