Như một phần của quá trình chuẩn bị bài học, hôm nay tôi muốn chia sẻ với các bạn một tài liệu vô cùng hữu ích về soạn văn. Tài liệu này sẽ giúp các bạn nắm bắt nội dung bài học một cách nhanh chóng và đầy đủ.
Soạn bài Các thành phần biệt lập – Mẫu 1
I. Thành phần tình thái
Đầu tiên, chúng ta hãy cùng đọc những câu sau đây và trả lời câu hỏi:
a. Với lòng mong nhớ của anh, chắc anh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh.
b. Anh quay lại nhìn con vừa khe khẽ lắc đầu vừa cười. Có lẽ vì khổ tâm đến nỗi không khóc được, nên anh phải cười vậy thôi.
c. Các từ ngữ in đậm trong những câu trên thể hiện nhận định của người nói đối với sự việc nêu ở trong câu như thế nào?
d. Nếu không có những từ ngữ in đậm nói trên, nghĩa của câu có khác đi không? Vì sao?
Gợi ý:
- Các từ ngữ in đậm trong những câu trên thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc nêu ở trong câu:
- chắc: thể hiện độ tin cậy cao.
- Có lẽ: thể hiện độ tin cậy, nhưng thấp hơn so với từ “chắc”.
- Nếu không có những từ ngữ in đậm nói trên, nghĩa của câu không thay đổi. Vì các từ in đậm trên không biểu thị nội dung của câu.
II. Thành phần cảm thán
Tiếp theo, hãy đọc những câu sau đây và chú ý đến các từ ngữ in đậm:
a. Ồ, sao mà độ ấy vui thế.
(Kim Lân, Làng)
b. – Trời ơi, chỉ còn có năm phút!
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
- Các từ ngữ in đậm trong những câu trên có chỉ sự vật hay sự việc gì không?
- Nhờ những từ ngữ nào trong câu mà chúng ta hiểu được tại sao người nói kêu ồ hoặc kêu trời ơi?
- Các từ ngữ in đậm được dùng để làm gì?
Gợi ý:
- Các từ ngữ in đậm trong những câu trên không chỉ sự vật hay sự việc gì.
- Các từ ngữ giúp hiểu được người nói kêu ồ (vui), trời ơi (chỉ còn có năm phút).
- Các từ ngữ in đậm ồ, trời ơi bộc lộ cảm xúc.
Cuối cùng, chúng ta hãy rút ra những kết luận sau quá trình tìm hiểu:
Tổng kết:
- Thành phần tình thái được dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu.
- Thành phần cảm thán được dùng để bộc lộ tâm lý của người nói (vui, buồn, mừng, giận…).
- Các thành phần tình thái, cảm thán là những bộ phận không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu nên được gọi là thành phần biệt lập.
Soạn bài Các thành phần biệt lập – Mẫu 2
I. Thành phần tình thái
Tiếp theo, hãy đọc những câu sau đây và suy nghĩ về cách người nói nhìn nhận sự việc:
- Các từ ngữ in đậm trong những câu trên thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc nêu ở trong câu:
- chắc: thể hiện độ tin cậy cao.
- có lẽ: thể hiện độ tin cậy, nhưng thấp hơn “chắc”.
- Nếu không có những từ ngữ in đậm nói trên, nghĩa của câu có khác đi không? Vì sao?
II. Thành phần cảm thán
Hãy đọc những câu sau đây và nhận xét về các từ ngữ in đậm:
- Từ ngữ in đậm không chỉ sự vật hay sự việc gì.
- Từ ngữ giúp hiểu được người nói kêu ồ là “vui”, trời ơi là “hỉ còn có năm phút”.
- Các từ ngữ in đậm nhằm bộc lộ cảm xúc.
III. Luyện tập
Bây giờ, chúng ta sẽ thực hành bằng việc tìm thành phần tình thái và cảm thán trong những câu từ sách giáo trình:
Câu 1: Tìm các thành phần tình thái, cảm thán trong những câu trong SGK:
- Các thành phần tình thái: có lẽ (câu a), hình như (câu c), chả nhẽ (câu d).
- Các thành phần cảm thán: chao ôi (câu b).
Câu 2: Hãy sắp xếp những từ ngữ sau đây theo trình tự tăng dần độ tin cậy (hay độ chắc chắn): chắc là, dường như, chắc chắn, có lẽ, chắc hẳn, hình như, có vẻ như.
- Gợi ý: dường như/hình như/có vẻ như – có lẽ – chắc là – chắc hẳn – chắc chắn
Câu 3:
- Độ tin cậy cao nhất: chắc chắn
- Độ tin cậy thấp nhất: hình như
=> Tác giả dùng từ “chắc” (mức độ trung tính) cho thấy người kể chuyện chỉ dự đoán theo logic mà chưa chắc chắn hoàn toàn sự việc xảy ra.
Câu 4: Viết một đoạn văn ngắn nói về cảm xúc của em khi được thưởng thức một tác phẩm văn nghệ (truyện, thơ, phim, ảnh, tượng…) trong đoạn văn đó có câu chứa thành phần tình thái hoặc cảm thán.
Gợi ý:
Trong kho tàng văn học đồ sộ, “Thép đã tôi thế đấy” của Nikolai A. Ostrovsky là một cuốn tiểu thuyết đáng đọc. Tôi đã đọc cuốn sách này rất nhiều lần. Nhưng lần nào tôi cũng cảm thấy vô cùng ngưỡng mộ nhân vật Pavel – một chàng trai có nghị lực phi thường, nhiệt huyết tuổi trẻ mãnh liệt và lòng yêu nước sâu đậm. Anh chính là bức tượng đài bất tử trong lòng thế hệ thanh niên ở nước Nga. Tác phẩm kể về cuộc đời của Pavel Korchagin (thường được gọi là Pavlusha, Pavka) – một thanh niên trưởng thành trong khi điều kiện đất nước đang gặp nhiều khó khăn. Anh chơi thân với một cô bạn gái tên là Tonya, mà sau này trở thành người yêu. Tonya là một cô gái xinh xắn, yêu Pavel với tất cả tình cảm ban đầu trong trắng ngây thơ của một thiếu nữ mới lớn. Tình cảm của hai người có lẽ sẽ rất đẹp và trọn vẹn nếu như không có chuyện Pavel đi theo tiếng gọi của lý tưởng giai cấp lúc đó. Đó là ý tưởng muốn cống hiến sức trẻ của mình phục vụ cho Tổ quốc, cho cách mạng. Tonya rất yêu Pavel nhưng không thể đợi anh, hay đúng hơn là không dám “yêu một lý tưởng”. Đặc biệt là khi gia đình của cô lại thuộc giai cấp tư sản. Pavel từng nói với cô rằng: “Anh trước hết là người của Đảng – sau đó mới là người của em và những người thân khác. Em có gan yêu một công nhân, nhưng lại không có gan yêu một lý tưởng”. Sau cùng, Pavel chia tay Tonya để đi theo lý tưởng của mình. Chắc hẳn, khi đọc đến câu nói này, người đọc sẽ vô cùng ngưỡng mộ nhân vật này.
Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về soạn bài Các thành phần biệt lập, hãy ghé thăm trang web THPT An Giang.
