Bài tập cân bằng phương trình Hóa học Lớp 8 có đáp án

A. Cân bằng phương trình hóa học là gì?

Phương trình hóa học biểu lộ phản ứng hóa học. Vậy làm thế nào để lập phương trình hóa học một cách đúng mực nhất. Các giải pháp hữu hiệu dưới đây sẽ giúp những em xử lý những bài tập về lập phương trình hóa học từ cơ bản đến nâng cao một cách thuận tiện .

B. Cách cân bằng phương trình hóa học

Bước 1 : Thiết lập sơ đồ phản ứng Bước 2 : Cân bằng số nguyên tử của mỗi nguyên tố Bước 3 : Viết phương trình hóa học . Một số giải pháp cân bằng đơn cử

1. Phương pháp “chẵn – lẻ”: thêm hệ số vào trước chất có chỉ số lẻ để làm chẵn số nguyên tử của nguyên tố đó.

Ví dụ 1: Cân bằng phương trình phản ứng sau

Al + HCl → AlCl3 + H2 ­

Hướng dẫn cân bằng phản ứng

Ta chỉ việc thêm thông số 2 vào trước AlCl3 để cho số nguyên tử Cl chẵn. Khi đó, vế phải có 6 nguyên tử Cl trong 2A lCl3, nên vế trái thêm thông số 6 trước HCl . Al + 6HC l → 2A lCl3 + H2 ­ Vế phải có 2 nguyên tử Al trong 2A lCl3, vế trái ta thêm thông số 2 trước Al . 2A l + 6HC l → 2A lCl3 + H2 ­ Vế trái có 6 nguyên tử H trong 6HC l, nên vế phải ta thêm thông số 3 trước H2 . 2A l + 6HC l → 2A lCl3 + 3H2

Ví dụ 2: Cân bằng phương trình phản ứng sau:

P + O2 → P2O5

Hướng dẫn cân bằng phương trình

Bước 1 : Thiết lập sơ đồ phản ứng P + O2 → P2O5 Bước 2 : Cân bằng số nguyên tử của nguyên tố / nhóm nguyên từ Vế trái : 1 nguyên tử P, 2 nguyên tử O Vế phải : 2 nguyên tử P, 5 nguyên tử O Làm chẵn số nguyên tử O là nguyên tố có nhiều nhất ở vế trái phản ứng, cân bằng số nguyên tử O ở hai vế, thêm thông số 5 vào O2 và thông số 2 vào P2O5 ta được :

P + O2 ——- → 2P2 O5 Cân bằng số nguyên tử P haii vế, thêm thông số 4 vào P ta được 4P + 5O2 ——- → 2P2 O5 Bước 3. Viết phương trình hóa học 4P + 5O2 → 2P2 O5

Ví dụ 3: Thiết lập phương trình phản ứng hóa học sau:

Fe ( OH ) 3 → Fe2O3 + H2O

Hướng dẫn giải chi tiết

Bước 1 : Thiết lập sơ đồ phản ứng Fe ( OH ) 3 → Fe2O3 + H2O Bước 2 : Cân bằng số nguyên tử của nguyên tố / nhóm nguyên tử Vế trái : 1 nguyên tử Fe, 3 nguyên tử O, 3 nguyên tử H Vế trái : 2 nguyên tử Fe, 4 nguyên tử O, 2 nguyên tử H Ta thấy ở vế trái số nguyên tử H bằng với số nguyên tử O, hoàn toàn có thể làm chẵn số nguyên tử O hoặc H đều được Ở đây ta lựa chọn làm chẵn số nguyên tử H trước, cân bằng số nguyên tử H hai vế, thêm thông số 2 vào Fe ( OH ) 3 và thông số 3 vào H2O ta được : 2F e ( OH ) 3 —— → Fe2O3 + H2O Kiểm tra số nguyên tử Fe và O hai vế đã được cân bằng

Bước 3: Viết phương trình hóa học

2F e ( OH ) 3 —— → Fe2O3 + H2O

Ví dụ 4: Thiết lập phương trình hóa học của phản ứng sau:

Al2 ( SO4 ) 3 + BaCl2 → BaSO4 + AlCl3

Hướng dẫn giải chi tiết

Bước 1: Thiết lập sơ đồ phản ứng

Al2 ( SO4 ) 3 + BaCl2 ——- → BaSO4 + AlCl3

Bước 2: Cân bằng số nguyên tử của nguyên tố/nhóm nguyên tử

Vế trái : 2 nguyên tử Al. 3 nhóm SO4, 1 nguyên tử Ba, 2 nguyên tử Cl Vế phải : 1 nguyên tử Al, 1 nhóm SO4, 1 nguyên tử B, 3 nguyên tử Cl Làm chẵn số nhóm SO4 là nhóm có nhiều nhất ở vế trái phản ứng, cân bằng số nhóm SO4hai vế, thêm thông số 3 vào BaSO4ta được . Al2 ( SO4 ) 3 + BaCl2 ——- → 3B aSO4 + AlCl3 Cân bằng số nguyên tử Ba hai vế, thêm thông số 3 vào BaCl2 ta được Al2 ( SO4 ) 3 + 3B aCl2 ——- → 3B aSO4 + AlCl3

Cân bằng số nguyên tử Al hai vế, thêm thông số 2 vào AlCl3, ta được : Al2 ( SO4 ) 3 + 3B aCl2 ——- → 3B aSO4 + 2A lCl3

Bước 3: Viết phương trình hóa học

Al2 ( SO4 ) 3 + 3B aCl2 → 3B aSO4 + 2A lCl3

2. Phương pháp đại số

Tiến hành thiết lập phương trình hóa học theo những bước dưới đây : Bước 1 : Đưa những thông số hợp thức a, b, c, d, e, f, … vào trước những công thức hóa học trình diễn những chất ở cả hai vế của phản ứng . Bước 2 : Cân bằng số nguyên tử ở 2 vế của phương trình bằng một hệ phương trình chứa những ẩn là những thông số a, b, c, d, e, f, g … . Bước 3 : Giải hệ phương trình vừa lập để tìm những thông số . Bước 4 : Đưa những thông số vừa tìm vào phương trình phản ứng hóa học để hoàn thành xong phản ứng . Chú ý : Phương pháp đại số giải những ẩn số này được áp dung cho những phản ứng phức tạp và khó hoàn toàn có thể cân bằng bằng phương phương pháo cân bằng nguyên tố lớn nhất, học viên cần nắm chắc chiêu thức cơ bản mới vận dụng được chiêu thức đại số . Các thông số thu được sau khi giải hệ phương trình là những sô nguyên dương tối giản nhất .

Ví dụ: Cân bằng phương trình phản ứng sau

Cu + H2SO4 đặc, nóng → CuSO4 + SO2 + H2O ( 1 )

Hướng dẫn cân bằng phản ứng

Bước 1 : Đặt những thông số được kí hiệu là a, b, c, d, e vào phương trình trên ta có : aCu + bH2SO4 đặc, nóng → cCuSO4 + dSO2 + eH2O Bước 2 : Tiếp theo lập hệ phương trình dựa vào mối quan hệ về khối lượng giữa những chất trước và sau phản ứng, ( khối lượng nguyên tử của mỗi nguyên tố ở 2 vế phải bằng nhau ) . Cu : a = c ( 1 ) S : b = c + d ( 2 ) H : 2 b = 2 e ( 3 ) O : 4 b = 4 c + 2 d + e ( 4 ) Bước 3 : Giải hệ phương trình bằng cách : Từ pt ( 3 ), chọn e = b = 1 ( hoàn toàn có thể chọn bất kể thông số khác ) . Từ pt ( 2 ), ( 4 ) và ( 1 ) => c = a = d = 1/2 => c = a = d = 1 ; e = b = 2 ( tức là ta đang quy đồng mẫu số ) . Bước 4 : Đưa những thông số vừa tìm vào phương trình phản ứng, ta được phương trình hoàn hảo . Cu + 2H2 SO4 đặc, nóng → CuSO4 + SO2 + 2H2 O

Ví dụ 2. Thiết lập các phương trình hóa học dưới đây

Cu + HNO3 → Cu ( NO3 ) 2 + NO2 + H2O

Hướng dẫn giải chi tiết

Bước 1 : Đưa thông số được kí hiệu a, b, c, d, e vào trước công thức hóa học màn biểu diễn những chất ở cả hai vế của phản ứng ta được

aCu + bHNO3 → cCu ( NO3 ) 2 + dNO2 + eH2O Bước 2 : Cân bằng số nguyên tử ở cả hai vế của phương trình bằng một hệ phương trình chứa những ẩn, a, b, c, d, e ở trên Cu : a = c ( 1 ) H : b = 2 e ( 2 ) N : b = 2 c + d ( 3 ) O : 3 b = 6 c + 2 d + e ( 4 ) Bước 3. iải hệ phương trình bằng cách : Ở bước này, ta sẽ gán thông số bất kể bằng 1, sau đó dựa vào những phương trình cuả hệ để giải ra những ẩn . Chọn : a = c = 1, từ phương trình ( 2 ), ( 3 ), ( 4 ) ta rút ra được thông số phương trình b = 2 + d => 3 b = 6 + 3 d 3 b = 6 + 2 d + e 3 b = 6 + 2 d + e

<=> 3d = 2d + e => d= e = 1/2b (5)

Từ phương trình ( 4 ), ( 5 ) ta có phương trình : 3 b = 6 + 2.1 / 2 b + 50% b < => 3 b = 6 + 3/2 b < => 3/2 b = 6 < => b = 4 Thay vào ta có d = e = 2 Giải hệ phương trình sau cuối ta có : a = 1, b = 4, c = 1, d = 2, e = 2 Bước 4 : Đưa những thông số vừa tìm vào phương trình phản ứng, ta được phương trình hoàn hảo Cu + 4HNO3 → Cu ( NO3 ) 2 + 2NO2 + 2H2 O

3. Cân bằng phương trình bằng phương pháp thăng bằng electron

Quy tắc xác lập số Oxi hóa trong phản ứng Oxi hóa khử . Quy tắc 1 : Số oxi hóa của những nguyên tố trong đơn chất bằng 0 . Quy tắc 2 : Trong hầu hết những hợp chất : Số oxi hóa của H là + 1 ( trừ những hợp chất của H với sắt kẽm kim loại như KH, BaH2, thì H có số oxi hóa – 1 ) . Số oxi hóa của O là – 2 ( trừ 1 số ít trường hợp như H2O2, F2O, oxi có số oxi hóa lần lượt là : – 1, + 2 ) . Quy tắc 3 : Trong một phân tử, tổng đại số số oxi hóa của những nguyên tố bằng 0. Theo quy tắc này, ta hoàn toàn có thể tìm được số oxi hóa của một nguyên tố nào đó trong phân tử nếu biết số oxi hóa của những nguyên tố còn lại . Quy tắc 4 : Trong ion đơn nguyên tử, số oxi hóa của nguyên tử bằng điện tích của ion đó. Trong ion đa nguyên tử, tổng đại số số oxi hóa của những nguyên tử trong ion đó bằng điện tích của nó . C. Bài tập cân bằng phương trình hóa học có lời giải Dưới đây là tổng hợp 1 số ít bài tập cân bằng phương trình hóa học tiếp tục được vận dụng vào những đề thi hóa học lớp 8. Phương pháp hầu hết là giải pháp truyền thống lịch sử .

Dạng 1: Cân bằng các phương trình hóa học

1 ) MgCl2 + KOH → Mg ( OH ) 2 + KCl 2 ) Cu ( OH ) 2 + HCl → CuCl2 + H2O 3 ) Cu ( OH ) 2 + H2SO4 → CuSO4 + H2O 4 ) FeO + HCl → FeCl2 + H2O 5 ) Fe2O3 + H2SO4 → Fe2 ( SO4 ) 3 + H2O 6 ) Cu ( NO3 ) 2 + NaOH → Cu ( OH ) 2 + NaNO3 7 ) P + O2 → P2O5 8 ) N2 + O2 → NO 9 ) NO + O2 → NO2 10 ) NO2 + O2 + H2O → HNO3 11 ) Na2O + H2O → NaOH 12 ) Ca ( OH ) 2 + Na2CO3 → CaCO3 + NaOH 13 ) Fe2O3 + H2 → Fe + H2O 14 ) Mg ( OH ) 2 + HCl → MgCl2 + H2O 15 ) FeI3 → FeI2 + I2 16 ) AgNO3 + K3PO4 → Ag3PO4 + KNO3 17 ) SO2 + Ba ( OH ) 2 → BaSO3 + H2O 18 ) Ag + Cl2 → AgCl 19 ) FeS + HCl → FeCl2 + H2S 20 ) Pb ( OH ) 2 + HNO3 → Pb ( NO3 ) 2 + H2O

Đáp án cân bằng phương trình hóa học

1 ) MgCl2 + 2KOH → Mg ( OH ) 2 + 2KC l 2 ) Cu ( OH ) 2 + 2HC l → CuCl2 + 2H2 O 3 ) Cu ( OH ) 2 + H2SO4 → CuSO4 + 2H2 O 4 ) FeO + 2HC l → FeCl2 + H2O 5 ) Fe2O3 + 3H2 SO4 → Fe2 ( SO4 ) 3 + 3H2 O 6 ) Cu ( NO3 ) 2 + 2N aOH → Cu ( OH ) 2 + 2N aNO3 7 ) 4P + 5O2 → 2P2 O5 8 ) N2 + O2 → 2NO 9 ) 2NO + O2 → 2NO2 10 ) 4NO2 + O2 + 2H2 O → 4HNO3 11 ) Na2O + H2O → 2N aOH 12 ) Ca ( OH ) 2 + Na2CO3 → CaCO3 + 2N aOH 13 ) Fe2O3 + 3H2 → 2F e + 3H2 O 14 ) Mg ( OH ) 2 + 2HC l → MgCl2 + H2O 15 ) 2F eI3 → 2F eI2 + I2 16 ) 3A gNO3 + K3PO4 → Ag3PO4 + 3KNO3 17 ) SO2 + Ba ( OH ) 2 → BaSO3 + H2O 18 ) 2A g + Cl2 → 2A gCl 19 ) FeS + 2HC l → FeCl2 + H2S 20 ) Pb ( OH ) 2 + 2HNO3 → Pb ( NO3 ) 2 + 2H2 O

Dạng 2. Chọn hệ số và công thức hóa học phù hợp điền vào dấu hỏi chấm trong phương trình hóa học

a ) Al2O3 + ? → ? AlCl3 + ? H2O b ) H3PO4 + ? KOH → K3PO4 + ? c ) ? NaOH + CO2 → Na2CO3 + ? d ) Mg + ? HCl → ? + ? H2 e ) ? H2 + O2 → ? f ) P2O5 + ? → ? H3PO4 g ) CaO + ? HCl → CaCl2 + H2O h ) CuSO4 + BaCl2 → BaSO4 + ?

Đáp án cân bằng phương trình

a ) Al2O3 + 6HC l → 2A lCl3 + 3H2 O b ) H3PO4 + 3KOH → K3PO4 + 3H2 O c ) 2N aOH + CO2 → Na2CO3 + H2O d ) Mg + 2HC l → MgCl2 + H2 e ) 2H2 + O2 → 2H2 O f ) P2O5 + 3H2 O → 2H3 PO4 g ) CaO + 2HC l → CaCl2 + H2O h ) CuSO4 + BaCl2 → BaSO4 + CuCl2

Dạng 3. Lập sơ đồ nguyên tử và cho biết số phân tử mỗi chất sau phản ứng hóa học

Cho sơ đồ của những phản ứng sau : a ) Na + O2 → Na2O b ) P2O5 + H2O → H3PO4 c ) HgO → Hg + O2 d ) Fe ( OH ) 3 → Fe2O3 + H2O Lập phương trình hóa học và cho biết tỉ lệ số nguyên tử, số phân tử của những chất trong mỗi phản ứng

Lời giải: Đề bài khá khó hiểu, tuy nhiên cứ cân bằng phương trình hóa học thì mọi hướng đây sẽ rõ. Bài này đơn giản nên nhìn vào là có thể cân bằng được ngay nhé:

a ) 4N a + O2 → 2N a2O Tỉ lệ : số nguyên tử Na : số phân tử O2 : số phân tử Na2O = 4 : 1 : 2. ( Oxi không được để nguyên tố mà phải để ở dạng phân tử tựa như như hidro ) b ) P2O5 + 3H2 O → 2H3 PO4 Tỉ lệ : Số phân tử P2O5 : số phân tử H2O : số phân tử H3PO4 = 1 : 3 : 2 . c ) 2H gO → 2H g + O2 Tỉ lệ : số phân tử HgO : số nguyên tử Hg : số phân tử O2 = 2 : 2 : 1. ( lý giải tương tự như câu a ), Oxi phải để ở dạng phân tử ) d ) 2F e ( OH ) 3 → Fe2O3 + 3H2 O Tỉ lệ : số phân tử Fe ( OH ) 3 : số phân tử Fe2O3 : số phân tử H2O = 2 : 1 : 3. ( phương trình này chưa có điều kiện kèm theo xúc tác nên phản ứng sẽ khó xảy ra hoặc xảy ra nhưng thời hạn là khá lâu )

Dạng 4: Cân bằng PTHH hợp chất hữu cơ tổng quát

1 ) CnH2n + O2 → CO2 + H2O 2 ) CnH2n + 2 + O2 → CO2 + H2O 3 ) CnH2n – 2 + O2 → CO2 + H2O 4 ) CnH2n – 6 + O2 → CO2 + H2O 5 ) CnH2n + 2O + O2 → CO2 + H2O

Đán án

Dạng 5*. Cân bằng các phương trình hóa học sau chứa ẩn

1 ) FexOy + H2 → Fe + H2O 2 ) FexOy + HCl → FeCl2y / x + H2O 3 ) FexOy + H2SO4 → Fe2 ( SO4 ) 2 y / x + H2O 4 ) M + H2SO4 → M2 ( SO4 ) n + SO2 + H2O 5 ) M + HNO3 → M ( NO3 ) n + NO + H2O 6 ) FexOy + H2SO4 → Fe2 ( SO4 ) 2 y / x + SO2 + H2O 7 ) Fe3O4 + HNO3 → Fe ( NO3 ) 3 + NxOy + H2O

Đáp án

1 ) FexOy + yH2 → xFe + yH2O 2 ) FexOy + 2 yHCl → xFeCl2y / x + yH2O ( 3 ) 2F exOy + 2 yH2SO4 → xFe2 ( SO4 ) 2 y / x + 2 yH2O

4) 2M + 2nH2SO4 → M2(SO4)n + nSO2 +2nH2O

5 ) M + 2 nHNO3 → M ( NO3 ) n + 2 nNO + H2O 7 ) ( 5 x – 2 y ) Fe3O4 + ( 46 x – 18 y ) HNO3 → 3 ( 5 x – 2 y ) Fe ( NO3 ) 3 + NxOy + ( 23 x – 9 y ) H2O

Ghi chú đặc biệt: Phân tử không bao giờ chia đôi, do đó dù cân bằng theo phương pháp nào thì vẫn phải đảm bảo một kết quả đó là các hệ số là những số nguyên.