Chào mừng bạn đến với blog chia sẻ Trường THPT An Giang trong bài viết về ” Người đàn bà hàng chài ở tòa an huyện “. Chúng tôi sẽ cung cấp và chia sẻ kinh nghiệm, kiến thức dành cho bạn.
Phân tích người đàn bà hàng chài ở tòa án huyện trong Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu gồm 3 bài văn mẫu hay, giúp chúng ta cảm nhận được sự kiên cường, chịu đựng và đau khổ của một người phụ nữ nghèo khó trong xã hội đầy bất công.
Người đàn bà hàng chài ở tòa án huyện mang một thân hình quen thuộc của người đàn bà vùng biển với những nét thô, mặt rỗ khuôn mặt mệt mỏi sau một đêm thức trắng kéo lưới. Đây chính là hình ảnh một người lao động lam lũ và đau khổ. Và dưới đây là TOP 3 bài phân tích người đàn bà hàng chài ở tòa án huyện, mời các bạn cùng theo dõi. Ngoài ra các bạn xem thêm bài văn phân tích nhân vật Phùng.
Dàn ý chi tiết người đàn bà hàng chài ở tòa án huyện
Dàn ý số 1
I. Mở bài :
– Giới thiệu vài nét lớn về tác giả, tác phẩm;
– Giới thiệu giá trị nhân đạo của truyện
Nguyễn Minh Châu (1930 – 1989) là một tác gia tiêu biểu của nền văn xuôi hiện đại Việt Nam. Hành trình sáng tác của ông trải qua hai thời kỳ, thời kỳ chống Mỹ và thời kỳ đổi mới sau 1975. Ở thời kỳ đổi mới, “Nguyễn Minh Châu được coi là một trong những cây bút tiên phong” và đạt được nhiều thành tựu xuất sắc. Truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa” là một truyện ngắn đặc sắc của Nguyễn Minh Châu trong chặng đường văn thời kỳ đổi mới. Truyện xoáy sâu vào bức tranh hiện thực của đời sống người lao động thuyền chài ở một vùng ven biển miền Trung. Điều đó được thể hiện sâu sắc trong câu chuyện người đàn bà ở toà án huyện.
II. Thân bài:
1. Khái quát về tác phẩm : Giới thiệu hoàn cảnh ra đời tác phẩm, xuất xứ tác phẩm, tóm tắt cốt truyện.
Truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa” được tác giả viết vào năm 1983, xuất bản năm 1987. Truyện kể về chuyến đi thực tế của nghệ sĩ Phùng tại vùng biển để chụp ảnh làm lịch nghệ thuật. Một buổi sáng, Phùng đã chụp được bức ảnh “trời cho”, đó là ảnh của một chiếc thuyền lưới vó trong buổi bình minh sương sớm. Cùng lúc ấy, Phùng phát hiện ra câu chuyện kì lạ về gia đình hàng chài sống trên chiếc thuyền ấy : người đàn bà bị chồng đánh đập tàn nhẫn với thái độ cam chịu . Được tòa án mời đến giải quyết chuyện gia đình, người đàn bà van xin đừng bắt mình phải bỏ chồng. Trước sự ngạc nhiên của chánh án Đẩu, nghệ sĩ Phùng, người đàn bà kể lại câu chuyện về cuộc đời mình.
2. Phân tích câu chuyện của người đàn bà hàng chài ở tòa án huyện:
a. Đó là câu chuyện về cuộc đời nhiều bí ẩn và éo le của một người đàn bà hàng chài nghèo khổ, lam lũ…
+ Theo lời mời của Đẩu, chánh án toà án huyện, người đàn bà hàng chài đã có mặt ở toà án huyện. Trước lời đề nghị và giúp đỡ của Đẩu và Phùng, người đàn bà dứt khoát từ chối. Chị đau đớn đánh đổi bằng mọi giá để không bỏ lão chồng vũ phu dù “quý tòa bắt tội con cũng được, phạt tù con cũng được”.
+ Tại toà án, chị kể về cuộc đời mình và gián tiếp giải thích lí do vì sao chị nhất quyết không thể bỏ lão chồng vũ phu: Thứ nhất, gã chồng ấy là chỗ dựa quan trọng trong cuộc đời những người hàng chài như chị, nhất là khi biển động, phong ba. Thứ hai, chị cần hắn, bởi vì còn phải cùng nhau nuôi những đứa con. Thứ ba, trên thuyền, có những lúc vợ chồng, con cái sống hoà thuận, vui vẻ.
+ Nếu ban đầu mới đến toà, chị sợ sệt, lúng túng, một lạy quý toà, hai lạy quý toà thì sau khi nghe lời khuyên của Đẩu, chị trở nên mạnh dạn, chủ động. Chị bác bỏ ngay lời đề nghị của vị chánh án và của người nghệ sĩ: “các chú đâu phải người làm ăn (…) cho nên các chú đâu có biết cái việc của các người làm ăn lam lũ, khó nhọc (…)bởi các chú không phải là đàn bà, chưa bao giờ các chú biết như thế nào là nỗi vất vả của người đàn bà trên một chiếc thuyền không có đàn ông”. Cách xưng hô của chị cũng trở nên gần gũi, thân mật hơn. Chị không còn xưng hô “con – quý toà” mà tự xưng là “chị” và gọi Phùng, Đẩu là “các chú”. Nguyên nhân của sự thay đổi ấy là vì chị đã cảm nhận được thiện ý của hai người và có lẽ còn là sự cảm thông của chị cho sự nông nổi, ngây thơ của họ?
b. Câu chuyện đã giúp nghệ sĩ Phùng hiểu về người đàn bà hàng chài (một phụ nữ nghèo khổ, nhẫn nhục, sống kín đáo, sâu sắc, thấu hiểu lẽ đời, có tâm hồn đẹp đẽ, giàu đức hi sinh và lòng vị tha); về người chồng của chị(bất kể lúc nào thấy khổ quá là lôi vợ ra đánh); chánh án Đẩu (có lòng tốt, sẵn sàng bảo vệ công lí nhưng kinh nghiệm sống chưa nhiều) và về chính mình (sẵn sàng làm tất cả vì sự công bằng nhưng lại đơn giản trong cách nhìn nhận, suy nghĩ).
+ Trước khi nghe câu chuyện của người đàn bà, thái độ của anh rất cương quyết. Anh tin ở lời khuyên đúng đắn và đầy sức thuyết phục của mình: “chị không sống nổi với cái lão đàn ông vũ phu ấy đâu”.
+ Nhưng khi nghe xong câu chuyện “một cái gì đó vỡ ra trong đầu vị Bao Công của cái phố huyện vùng biển, lúc này trông Đẩu rất nghiêm nghị và đầy suy nghĩ”. Có lẽ giải pháp “bỏ chồng” mà Đẩu áp dụng trong trường hợp của người đàn bà này là không ổn. Trong hoàn cảnh ấy, cách hành xử của chị ta dường như là không thể nào khác?
+ Cũng như Đẩu, nghệ sĩ Phùng im lặng sau câu chuyện của người đàn bà. Có lẽ, người nghệ sĩ nhiếp ảnh cũng đang trầm ngâm suy nghĩ những gì vừa xảy ra. Lúc này, Phùng vỡ ra được nhiều điều, hiểu rõ hơn về người đàn bà, về Đẩu và về cả chính mình. Người đàn bà thất học, quê mùa không hề cam chịu một cách vô lí, không hề nông nổi một cách ngờ nghệch mà thực ra chị ta là người rất sâu sắc, thấu hiểu lẽ đời. Trong khổ đau, cơ cực, chị biết chắt chiu từng giọt của hạnh phúc đời thường. Chị luôn sống với tâm niệm thiêng liêng là: “sống cho con chứ không thể sống cho mình”. Chánh án Đẩu là người có lòng tốt, sẵn sàng bảo vệ công lí nhưng còn xã rời thực tế, chưa thực sự đi vào cuộc sống nhân dân. Lòng tốt là điều rất quí, luật pháp là điều cần thiết nhưng cả hai vẫn chưa đủ sức mạnh giúp con người thoát khỏi cuộc sống tăm tối và những hành động man rợ. Tất cả phải đặt vào hoàn cảnh cụ thể và cần phải có giải pháp thiết thực. Phùng nhận thấy mình đã đơn giản khi nhìn nhận cuộc đời và con người. Cũng như người đồng đội Đẩu, anh chỉ nhìn người một cách phiến diện, nông nổi ngây thơ chẳng khác gì thằng bé Phác: chỉ thấy được một khía cạnh của người đàn ông hàng chài là độc ác, tàn nhẫn, vì vậy cần phải đấu tranh, lên án. Trong khi đó, người đàn bà quê mùa, xấu xí, thất học lại có cái nhìn toàn diện và sâu sắc hơn. Đối với người đàn ông độc ác, dữ dằn, chị đau đớn nhưng không oán hận vì chị thấu hiểu nguyên nhân sâu xa dẫn đến hành động vũ phu ấy, bởi xét đến cùng, anh ta cũng chỉ là một nạn nhân của hoàn cảnh sống khắc nghiệt.
3. Nhận xét về nghệ thuật thể hiện câu chuyện người đàn bà hàng chài:
– Nguyễn Minh Châu đã xây dựng được tình huống mà ở đó bộc lộ mọi mối quan hệ, bộc lộ khả năng ứng xử, thử thách phẩm chất, tính cách, tạo ra những bước ngoặt trong tư tưởng, tình cảm và cả trong cuộc đời nhân vật. Tình huống truyện mang ý nghĩa khám phá, phát hiện đời sống.
– Ngôn ngữ người kể chuyện: Thể hiện qua nhân vật Phùng, sự hóa thân của tác giả. Chọn người kể chuyện như thế đã tạo ra một điểm nhìn trần thuật sắc sảo, tăng cường khả năng khám phá đời sống, lời kể trở nên khách quan, chân thật, giàu sức thuyết phục.
– Ngôn ngữ nhân vật: Phù hợp với đặc điểm tính cách của từng người. Lời văn giản dị mà sâu sắc, đa nghĩa.
III. Kết bài:
– Tóm lại, qua câu chuyện về cuộc đời của người đàn bà hàng chài và cách ứng xử của các nhân vật, nhà văn muốn gửi đến người đọc thông điệp: đứng nhìn cuộc đời, con người một cách đơn giản, phiến diện; phải đánh giá sự việc, hiện tượng trong các mối quan hệ đa diện, nhiều chiều.
– Từ đó, tác phẩm thể hiện quan niệm nghệ thuật của nhà văn ở giai đoạn sáng tác thứ hai : Văn học nghệ thuật phải gắn bó với cuộc sống, phải vì con người.Quan niệm ấy đã khiến tác phẩm của Nguyễn Minh Châu ở giai đoạn này giàu nhân bản. Đọc tác phẩm của ông, người ta đau đớn, day dứt về thân phận con người và thật sự tin tưởng vào khát vọng làm người cao đẹp của những người lao động nghèo.
Dàn ý số 2
1. Mở bài:
- Giới thiệu tác phẩm “Chiếc thuyền ngoài xa” của tác giả Nguyễn Minh Châu
- Miêu tả hình ảnh người đàn bà hàng chài ở Tòa án huyện trong truyện
2. Thân bài:
– Phân tích chi tiết hình ảnh người đàn bà hàng chài
- Sự đau đớn, khổ đau của người phụ nữ khi phải đưa ra tòa án để bảo vệ quyền lợi của mình
- Cách diễn đạt tình cảm, suy nghĩ của người đàn bà hàng chài thông qua miêu tả và lời thoại
- Tác giả tạo hình cho nhân vật người đàn bà hàng chài để độc giả có thể đồng cảm với cô
– Ý nghĩa của hình ảnh người đàn bà hàng chài
- Thể hiện sự đấu tranh của người lao động nghèo trong cuộc sống, đòi hỏi sự công bằng và chính đáng
- Nhấn mạnh sự kiên trì, bền bỉ và sức mạnh của phụ nữ Việt Nam trong môi trường khắc nghiệt
- Khơi gợi những suy nghĩ sâu sắc về cuộc sống và xã hội.
3. Kết bài:
- Tóm tắt lại những điểm chính đã phân tích trong bài.
- Nhấn mạnh sự quan trọng của hình ảnh người đàn bà hàng chài trong truyện và giá trị của tác phẩm trong văn học Việt Nam.
Phân tích người đàn bà hàng chài ở tòa án huyện – Mẫu 1
Nguyễn Minh Châu là gương mặt văn học tiêu biểu của Việt Nam thời chống Hoa Kỳ, vừa là người “mở đường ưu tú, tài hoa” (Nguyên Ngọc) cho sự nghiệp đổi mới văn học. tìm kiếm. Nikulin nhận xét “Nhiều nhân vật của Nguyễn Minh Châu những năm 1980 đã được Nguyễn Minh Châu xây dựng và thể hiện trong không khí cách mạng”. Chúng ta có thể nhận thấy điều này qua nhân vật Nguyệt trong “Trăng sáng”. Ở chặng cuối cùng, truyện Con thuyền ngoài xa mang nhiều cảm hứng sáng tạo hơn và triết lý sâu sắc hơn. Nhưng tầm nhìn sáng tạo của ông về việc “đi tìm từng hạt ngọc trong lòng con người mênh mông” dường như không hề thay đổi. Nhân vật chính của chặng này của truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa” là một người đánh cá. Tác giả bộc lộ bản thân từ nhân vật này và rút ra những triết lý trong nghệ thuật và cuộc sống.
Khi đọc “Chiếc thuyền ngoài xa”, chúng ta thấy nhân vật người đánh cá do tác giả thể hiện là một phụ nữ trạc 40 tuổi. Và khi nói về nhân vật này, Nguyễn Minh Châu không gọi anh ta với một cái tên cụ thể là ai. không có người thân, chỉ thỉnh thoảng được kêu: “mẹ”, “ngư ông”. Không phải tự nhiên mà tác giả không đặt tên cho nhân vật của mình, đó là một dụng ý nghệ thuật sâu sắc: ông muốn nói rằng đây chính là một. người phụ nữ yếu đuối, bất hạnh và cần được thông cảm, chia sẻ. Người đàn bà đánh cá có hình hài của một người phụ nữ miền biển quen thuộc, với nhiều đường nét sần sùi, vết sẹo trên khuôn mặt nhợt nhạt, hốc hác và mỏi mệt vì một đêm dài vất vả kéo “lưới”. Đây có lẽ là hình ảnh nói lên gánh nặng của cuộc đời nhiều sóng gió. ở biển anh đã cướp đi tất cả thứ của anh: tình yêu, sự lạc quan và đầy nghị lực. Vẻ đẹp ấy còn thể hiện cả qua trang phục, đó là tấm lưng áo đã sờn, rách tơi tả và nửa thân dưới ướt sũng. nó cũng được thể hiện ở hình thức: “ngại, xấu hổ”, “chọn một góc để ngồi” khi hầu tòa. Thậm chí, khi đã thành phu nhân, chị Dậu phải đến lần thứ hai thì chị mới “ra mép ghế thu mình xuống”. Có thể đó là một sự nhầm lẫn của con người. Người nghèo luôn thấy sự hiện diện của mình trên cuộc đời này là vô nghĩa, họ cảm thấy bất lực, xem thường số phận, vì vậy muốn hạn chế những rắc rối và phiền phức do mình có thể gây nên cho nhiều người. vòng quanh.
Nguyễn Minh Châu không chỉ đi sâu vào tạo hình nhân vật mà đi sâu vào câu chuyện thực tế về cuộc đời bi kịch của người đàn bà hàng chài, ngòi bút thấm đẫm tinh thần nhân văn. Trong nỗi bất hạnh mà người phụ nữ khiến người đọc mang tới, ấn tượng sâu sắc nhất là thái độ phục. Khi lái xe qua nhà kho bị hỏng và khi tiếp cận chiếc xe, người phụ nữ “dừng lại nhìn ra trước rồi giơ tay lên gãi hay xoa đầu, nhưng từ đó nhìn vào trong, bạn có thể thấy đó là một nơi rất quen thuộc. Một sự quen thuộc đáng sợ với chị là việc đánh đập của chồng: nhẹ thì ba ngày, nặng thì năm ngày. Như một tên tội phạm đang chờ đợi điều không qua được, đôi mắt gục xuống đôi chân mỏi nhừ. Đó là thái độ của một người làm tròn nghĩa vụ một cách bình tĩnh, không than vãn, không oán trách và không tức giận. Người đánh cá không chỉ bị hành hạ về thể chất đến kiệt sức sau một đêm kéo lưới mà còn chịu đựng nỗi đau bị chồng đánh đập dã man hoặc bị tra tấn dã man. hãy nỗi đau tinh thần, sự non nớt và nỗi sợ của những đứa con bị tổn thương khi chứng kiến mặt tối của cuộc đời. Cần miêu tả hình ảnh người mẹ vừa khóc vừa phải “vỗ tay nhiều lần cho con biết không làm trái lương tâm”.
Nguyễn Minh Châu bày tỏ sự xót thương đối với những đau đớn cùng cực của người đánh cá. Nhưng anh vẫn mang gánh nặng cơm ăn áo mặc, cuộc sống nghèo bị cuốn vào vòng quay khó khăn. Trước năm 1975, những khi biển động, cả gia đình thường ăn đĩa xương rồng luộc chấm muối. Khi cuộc cách mạng làm cuộc sống giảm bớt khó khăn, nhưng mối lo về thực phẩm lại tiếp tục. Nguyễn Minh Châu, từ thân phận của một cô gái đánh cá, muốn gợi cho người đọc những suy nghĩ: Cuộc chiến chống nghèo đói, lạc hậu, bạo lực sẽ mạnh mẽ và quyết liệt hơn cuộc chiến chống giặc ngoại xâm. Chỉ trừ khi thoát được nghèo đói, nếu không thì con người sẽ vẫn phải sống chung với cái xấu, cái lạc hậu. Chúng ta đã đổ xương máu bao năm mới giành được độc lập, tự do trong cuộc đấu tranh giành sự sống của toàn nhân loại. Nhưng chúng ta sẽ tiếp tục làm gì trong cuộc đấu tranh giành quyền sống của mỗi con người, cung cấp cơm ăn, áo mặc và ánh sáng văn hoá cho thấy có rất nhiều người đang sống trong sự đói nghèo. Bẩn thỉu. Nếu đã từng yêu thích nhân vật nữ trong truyện ngắn của Nguyễn Minh Châu thì sẽ không ở đâu yếu tố “nữ cường” thăng hoa một cách đẹp đẽ như ở người đàn bà đánh cá này. Vẻ đẹp tiềm ẩn mà người đọc cảm nhận được trước tiên ở người đàn bà hàng chài là vẻ đẹp của sự hiểu biết. Đẩu và Phùng trở thành những kẻ ngốc nghếch, nông nổi khi nói chuyện với một người đàn bà đánh cá quê mùa, ít học không hiểu hết lẽ đời. Đẩu và Phùng coi người chồng mình là kẻ ác nhất, những người đàn bà hàng chài đã cho chị hiểu sâu về cuộc đời. Chị kể: Chồng chị vốn là người con trai tử tế, hiền lành nhưng khi vướng vào vòng lao lý, bế tắc rồi trở nên bệnh hoạn, thô lỗ. Đó là một cái nhìn tinh tế, một sự hiểu biết về quy luật của cuộc sống. Anh cũng chỉ mặt Đẩu và Phùng thiếu thật: “Lòng các anh không phải là công nhân nên không hiểu được phẩm chất của người thợ”.
Người đàn bà đánh cá đã chỉ rõ một sự thật cay đắng: Họ cần một người chống lại kẻ thù cho dù dã man và tàn bạo đến thế nào. Như vậy, cô đã cho Phùng và Đẩu thấy được thách thức kép của cuộc mưu sinh trên biển với thân phận người phụ nữ luôn khó khăn và tiềm ẩn nhiều hiểm nguy đang rình rập. Nữ ngư dân cũng gây chú ý bởi sự thất bại trong hoạt động của Đảng và chính quyền cách mạng. Bà cho rằng, dù cách mạng cách mạng đã cho đất đai nhưng không có ai sinh sống ở đấy và họ phải từ bỏ nghề bởi vì sự tồn tại của gia đình gắn liền với nghề. Tiếng thở dài của chị Dậu, câu nói đầy lo âu và băn khoăn của Phùng, nỗi thất vọng của bà khi cả hai nhận thấy rằng các giải pháp bắt nguồn từ lòng nhân ái và mục đích cao đẹp của gia đình là vô nghĩa. Làm điều này đã tạo ra một sự khác biệt với người ngư dân bình thường, hiểu đời, hiểu người, hiểu cái có thể và cái không. Chiều sâu của tác phẩm làm người đọc say đắm nhưng cũng làm đau đáu một kiếp người. Người đánh cá chấp nhận việc đánh đập dã man của chồng bởi vì anh ấy ngu. Có lỗi gì với chồng, chị không chỉ cần một người đàn ông trên thuyền và phải chịu đựng việc bị đánh đập như cách để giúp chồng quên đi nỗi khổ, nỗi đau chất chứa trong lòng. người đánh giày. con tim. Đó là hành động của một người hiểu rõ trách nhiệm và nghĩa vụ của bản thân và cố gắng hoàn thành chúng dù nghĩa vụ và nghĩa vụ của người chồng là không hợp lý.
Bên cạnh việc hiểu nỗi đau của chồng, người ngư dân cũng mang những suy nghĩ “ước gì mình sinh ra” hay “ước gì mua được con thuyền lớn hơn”. Đẩu và Phùng dù ngạc nhiên và khó chịu với tính phục tùng, nhường nhịn của chồng, nhưng họ cũng bất ngờ trước tấm lòng nhân ái, khoan dung của con người khi nhận thấy kết quả của thái độ này. người đánh cá. Làm mẹ được chị em nhận thức rõ như một thiên chức của người phụ nữ “chúng ta là những người phụ nữ và những người lái đò nên phải sống cho con mà không phải sống với bản thân”. Nhưng tình thương yêu con quá mức đã khiến cô phải chịu sự bạo hành của chồng chỉ bởi cô mong muốn có một người đàn ông tốt và biết chăm lo gia đình mình để nuôi dạy các con thành người. Cũng lo gia đình bạo lực, bị chồng lôi lên bờ đánh và sợ con làm điều dại dột với cha nên người đàn ông này đã phải thả cậu con trai bé bỏng của anh vào bờ. Tôi muốn về trần gian để sống với ông mình. Ở người phụ nữ giản dị đó có “bề dày hiểu biết lẽ đời bên cạnh cái đau đớn cũng như tình thương yêu của các con dường như không hề xuất hiện”. Khi chứng kiến bức tượng tàn ác ấy, người phụ nữ “khóc thét” tên con và “chắp tay lạy tạ” vì sợ con chết những người khác cũng giận dữ ôm vào con giữa bóng tối. sự đau khổ. Khóc cho con, khóc lòng mẹ đau khổ và nhục nhã. Anh đau đớn khi anh đã làm hại con trai tôi và cũng là lý do khiến anh bị thương. Trong các giây phút cuối cùng trên thuyền, “gương mặt xám bỗng nở bừng thành một nụ cười”. Đây là ánh sáng của tình mẹ, là vẻ đẹp của cuộc sống, tất cả niềm vui và cái đau của nó được bắt nguồn từ “khi tôi sung sướng nhất, khi nhìn thấy con mình đã ăn xong”.
Qua hình tượng người đàn bà hàng chài đã gợi nên một người phụ nữ Việt Nam đôn hậu, dịu dàng và đảm đang, có đức hy sinh như “biết hy sinh mấy lời” của Tố Hữu. Người phụ nữ này đã lưu lại ấn tượng sâu đậm bao năm sau, khi nhớ về tấm “ảnh con thuyền ngoài khơi” và lúc nào nghệ sĩ Phùng cũng thấy người phụ nữ đó đã đi qua từ bức ảnh trong đám đông. đồ đồng. Nguyễn Minh Châu là hình ảnh của những con người nghèo khổ không thấy gì trong cuộc sống giản dị thường ngày. Họ đấu tranh với nhiều thứ, không phải cho bản thân mà còn cả những người thân yêu thương của họ.
Với nhiều nét đẹp về ngoại hình đến cử chỉ, lời nói và hành động. Nhân vật người đàn bà hàng chài đã thành biểu tượng không thể phai để Nguyễn Minh Châu chuyển tải tư tưởng văn hoá sâu xa của ông. Màu cho các câu chuyện cổ tích. Cảm thông, thương xót trước những số phận éo le của biết bao con người đang sống cảnh nghèo đói, cơ cực và tàn nhẫn. Màu bày tỏ niềm tin, trân trọng các phẩm chất cao đẹp về tâm hồn, nhân cách của một con người biết bao dung và độ lượng.
Người đàn bà hàng chài ở tòa án huyện – Mẫu 2
Muốn biết ý nghĩa của Hòa Bình ta hãy hỏi người chiến binh vừa trở về từ chiến trận. Muốn biết được giới hạn của thời gian ta hãy lắng nghe niềm khao khát khi còn được nhìn thấy bình minh của kẻ đang mang trong mình căn bệnh hiểm nghèo. Vậy muốn cảm nhận tầm vóc của người nghệ sĩ ta phải làm thế nào? Phải chăng đó là hãy nhìn vào các tác phẩm của họ. Nguyễn Minh Châu – nhà văn mở đường tài năng và tinh anh cho nền văn học Việt Nam trong thời kì đổi mới, cùng với hình tượng người đàn bà hàng chài ở tòa án huyện trong tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa đã cho ta thấy rõ được tình cảm thiêng liêng của gia đình, của tình mẫu tử ngay cả trong hoàn cảnh khó khăn nhất.
Nguyễn Minh Châu là một trong những nhà văn tiêu biểu của thời kì kháng chiến chống Mĩ. Nhà văn Nguyễn Khải đã từng đánh giá: “Nguyễn Minh Châu là người kế tục xuất sắc những bậc thầy của nền văn xuôi Việt Nam và cũng là người mở đường rực rỡ cho những cây bút trẻ tài năng sau này”. Đúng như vậy, với tác phẩm truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xâ” in đậm phong cách tự sự – triết lý, đây là tác phẩm tiêu biểu cho xu hướng tiếp cận đời sống từ góc độ thế sự của nhà văn ở giai đoạn sáng tác thứ hai.
Truyện ngắn ra đời trong hoàn cảnh đất nước trong công cuộc đổi mới, cuộc sống kinh tế có nhiều mặt trái và tồn tại khiến người ta cảm thấy băn khoăn. Lúc đầu, truyện được in trong tập “Bến quê” (1985) và sau đó được Nguyễn Minh Châu lấy làm tên chung cho một tuyển tập truyện ngắn in vào năm 1987. Trong tác phẩm này, hình ảnh người đàn bà hàng chài chính là tâm điểm cho câu chuyện. Nhân vật này được xuất hiện chủ yếu trong sự phát hiện thứ hai của Phùng về chiếc thuyền ngoài xa và trong chính tòa án huyện khi chị kể về cuộc đời của mình.
Sau vài nét gợi tả thì hình ảnh của người đàn bà hàng chài với “một thân hình quen thuộc của đàn bà vùng biển, cao lớn với những đường nét thô kệch. Mụ rỗ mặt khuôn mặt mệt mỏi sau một đêm thức trắng kéo lưới, tái ngắt, dường như đang buồn ngủ” được hiện lên. Những nét gợi tả này khiến ta cảm nhận được bà là người lao động lam lũ, rất chịu thương chịu khó… thế nhưng cái nghèo vẫn cứ bủa vây lấy gia đình của bà. Cái nghèo ấy còn được thể hiện qua “tấm áo bạc phếch có miếng vá, nửa thân dưới ướt sũng”. Từ cách ứng xử cho đến cách đi đứng và tiếp tục “tìm đến một góc tường để ngồi” càng khiến mụ ta trở nên đáng thương một cách tội nghiệp.
Việc bà ở tòa án huyện đó là câu chuyện về một cuộc đời nhiều bí ẩn và trái ngang của một người đàn bà hàng chài nghèo khổ và suốt đời lam lũ. Theo lời mời của Đẩu – một chánh án tại toà án huyện, người đàn bà hàng chài đã có mặt ở toà án huyện. Người đàn bà dứt khoát từ chối trước lời đề nghị và giúp đỡ của Đẩu và Phùng. Bà đau đớn. chấp nhận đánh đổi bằng mọi giá để không bỏ lão chồng vũ phu của mình cho dù “quý tòa bắt tội con cũng được, phạt tù con cũng được”. Bởi hơn ai hết, bà hiểu rằng con của bà cần có một gia đình đủ đầy cả cha và mẹ. Bởi: “Chòng chành như nón không quai/ Như thuyền không lái, như ai không chồng”. Tại đây, bà kể về cuộc đời của mình và gián tiếp giải thích lý do tại sao mình nhất quyết không thể bỏ chồng.
Đầu tiên, gã chồng ấy chính là chỗ dựa quan trọng và duy nhất trong cuộc đời những người hàng chài như ba. Đặc biệt là khi biển động, bão táp, phong ba. Thứ hai, là chị cần và không thể xa hắn, bởi vì còn phải cùng nhau nuôi những đứa con nhỏ dại. Và cuối cùng, chính là những khoảnh khắc vui vẻ, gia đình hòa thuận trên thuyền đã khiến chị muốn gắn bó và ở lại bên chồng.
Nếu như lúc ban đầu mới đến toà, người đàn bà hàng chài tỏ ra sợ sệt, lúng túng, một cái lạy quý toà, hai cái lạy quý toà. Nhưng sau khi nghe lời khuyên của chánh án Đầu thì trở nên mạnh dạn và chủ động hơn. “Các chú đâu phải người làm ăn (…) cho nên các chú đâu có biết cái việc của các người làm ăn lam lũ, khó nhọc (…)bởi các chú không phải là đàn bà, chưa bao giờ các chú biết như thế nào là nỗi vất vả của người đàn bà trên một chiếc thuyền không có đàn ông” – chị bác bỏ tức khắc lời đề nghị của vị chánh án Đẩu và của nhà báo Phùng. Lần này, bà không còn xưng hô “con – quý toà” mà tự xưng mình là “chị” và gọi “các chú”. Nguyên nhân của thay đổi ấy chính là vì chị đã cảm nhận thấy thiện ý của hai người? Hay đơn giản là sự cảm thông của chị trước sự nông nổi, ngây thơ, không hiểu hết của họ?
Người đàn bà hàng chài tuy thất học nhưng không tối tăm, ngược lại bà lại rất thấu hiểu lẽ đời, thấu hiểu một cách sâu sắc. Bà hiểu thiện chí của chánh án Đẩu và nghệ sĩ Phùng khi khuyên bà bỏ người chồng vũ phu, tàn bạo. Song bà càng ngày càng hiểu hơn cuộc sống trên sông nước. Bà bước ra từ cuộc đời nhọc nhằn và lam lũ một chân lý mộc mạc nhưng thấm vị mặn của cuộc sống đời thường: “đám đàn bà hàng chài ở thuyền chúng tôi cần phải có đàn ông để chèo chống khi phong ba”. Cuộc sống thực tế như vậy, cần có một người đàn ông để chống chọi, để làm một chỗ dựa, dù đó là người chồng vũ phu. Bà cũng hiểu được rằng được làm mẹ là một niềm tự hào: “Ông trời sinh ra đàn bà là để đẻ con, rồi nuôi con cho đến khi khôn lớn cho nên phải gánh lấy cái khổ”.
Cuộc sống của người đàn bà ấy tuy đau khổ quá nhiều và hạnh phúc thì quá hiếm. Chính vì điều này mà bà rất nâng niu những giây phút vợ chồng con cái vui vẻ hòa thuận bên nhau. Niềm vui lớn nhất của người đàn bà là “lúc ngồi nhìn đàn con tôi chúng nó được ăn no”. Với những kiếp người nhọc nhằn đó nói đến niềm vui quá ư là xa xỉ. Sự tận tụy hi sinh cho chồng, cho con chính là niềm vui lớn nhất đối với người phụ nữ. Đây chính là sức mạnh mạnh mẽ nâng đỡ người đàn bà: “Lần đầu tiên trên gương mặt xấu xí của mụ chợt bừng sáng lên một nữ cười.” Quan niệm hạnh phúc của người ta nhiều khi thật giản đơn, khát vọng hạnh phúc nhỏ bé quá mà vẫn nằm ngoài tầm tay của họ.
Qua tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa, chúng ta có thể khẳng định rằng tài năng của Nguyễn Minh Châu trong việc miêu tả nhân vật người đàn bà hàng chài ở tòa án huyện. Chỉ thông qua hình ảnh một nhân vật người đàn bà trong truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa mà người đọc dường như được chứng kiến cảnh đời của biết bao nhiêu người phụ nữ Việt Nam trong mọi thời đại. Với tấm lưng bạc phếch, hay ánh mắt cam chịu, nụ cười hạnh phúc khi họ lặng lẽ nhìn những đứa con của mình, có lẽ sẽ đọng lại sâu trong tâm trí độc giả. Qua đó, tác giả đã gửi gắm sự cảm thương, xót xa cho số phận những người đàn bà bị đánh đập, bị đói nghèo. Đồng thời tác giả cũng thể hiện sự tự hào là trân trọng những vẻ đẹp tâm hồn của người đàn bà.
Người đàn bà hàng chài ở tòa án huyện – Mẫu 3
Nguyễn Minh Châu là nhà văn tiêu biểu cho văn học Việt Nam thời chống Mĩ, cũng là “người mở đường tinh anh và tài năng” (Nguyên Ngọc) cho công cuộc đổi mới văn học từ sau 1975. Nhà nghiên cứu hàng đầu Nga Nikulin nhận xét: “Các nhân vật của Nguyễn Minh Châu trước 1980 được Nguyễn Minh Châu tắm rửa sạch sẽ, được bao bọc trong bầu không khí vô trùng”. Ta có thể thấy điều ấy qua nhân vật Nguyệt trong “Trăng sáng”. Giai đoạn sau này, nổi bật là truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa” mang nhiều cảm hứng thế sự cùng những triết lí nhân sinh hơn. Nhưng quan điểm sáng tác của ông là “gắng đi tìm các hạt ngọc còn ẩn giấu trong bề rộng tâm hồn con người” thì không thay đổi. Nhân vật trung tâm của tình huống truyện nghịch lý trong truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa” chính là người đàn bà hàng chài. Từ nhân vật này, nhà văn bộc lộ tấm lòng nhân đạo và gửi gắm những bức thông điệp về nghệ thuật và cuộc đời.
Đọc tác phẩm “Chiếc thuyền ngoài xa” ta thấy nhân vật người đàn bà hàng chài được nhà văn giới thiệu là người đàn bà trạc ngoài 40. Và khi đề cập đến nhân vật này Nguyễn Minh Châu không gọi bằng một cái tên cụ thể nào cả mà gọi một cách phiếm định: “mụ”, “người đàn bà hàng chài”… Việc nhà văn không đặt tên cho nhân vật của mình không phải ngẫu nhiên vô tình mà đó là một dụng ý nghệ thuật sâu xa: Ông muốn nhấn mạnh đây chỉ là một trong vô số những người đàn bà đau khổ, bất hạnh, cần cảm thông sẻ chia mà thôi.
Người đàn bà hàng chài mang một thân hình quen thuộc của người đàn bà vùng biển với những nét thô, mặt rỗ “khuôn mặt mệt mỏi sau một đêm thức trắng kéo lưới, tái ngắt và dường như buồn ngủ. Đây chính là hình ảnh một người lao động lam lũ và đau khổ. Có lẽ gánh nặng của cuộc mưu sinh đầy sóng gió trên biển cả đã ấy đi tất cả của chị: sinh lực, niềm vui và sức sống. Sự nghèo khổ nhọc nhằn đến mức nhếch nhác, thảm hại còn hiện rõ trong chi tiết miêu tả tấm lưng áo bạc phếch, rách rưới, nửa thân dưới ướt sũng. Sự khốn khổ của chị còn hiện ra ngay trong dáng vẻ: “sợ sệt, lúng túng” khi ở tòa án, “tìm đến một góc tường để ngồi”. Thậm chí khi Đẩu phải mời đến lần thứ hai chị mới “rón rén đến ngồi ghé vào mép chiếc ghế và cố thu người lại”. Có lẽ đó là dáng vẻ của một con người tội nghiệp luôn thấy sự có mặt của mình trong cuộc đời này là một phi lí, luôn mặc cảm, tự ti và do đó muốn giảm thiểu sự vướng víu, phiền phức đến khó chịu mà mình có thể gây ra cho mọi người xung quanh.
Nguyễn Minh Châu không chỉ dừng lại ở vẻ ngoài của nhân vật mà ngòi bút thấm đẫm tinh thần nhân đạo của ông đã lách thật sâu để khám phá cho được cái mạch ngầm hiện thực về số phận bất hạnh của người đàn bà hàng chài. Ấn tượng lớn nhất về sự bất hạnh mà người đàn bà đưa và cho người đọc chính là thái độ cam chịu nhẫn nhục của chị. Khi đi qua bãi xe tăng hỏng trước lúc đến bên chiếc xe, người đàn bà đứng lại “ngước mắt nhìn ra ngoài ….rồi đưa một cánh tay lên định gãi hay sửa lại mái tóc nhưng rồi lại buông thõng xuống đưa cặp mắt nhìn xuống chân”. Có thể nhận thấy đây là nơi quá quen thuộc với chị, một sự quen thuộc khủng khiếp bởi những trận đòn đã thành lệ của người chồng: ba ngày một trận nhẹ, năm ngày một trận nặng. Cặp mắt nhìn xuống chân mệt mỏi như một kẻ tội đồ chờ đợi một hình phạt không tránh khỏi. Khi bị đánh dã man, người đàn bà chịu đòn với vẻ cam chịu nhẫn nhục, đó là thái độ của một con người đang nhẫn nhục thực hiện nghĩa vụ đau khổ của mình, không oán thán, không bất bình, không né tránh.
Người đàn bà hàng chài không chỉ bị hành hạ về mặt thể xác, mệt mỏi sau những đêm thức trắng kéo lưới, không chỉ chịu đựng những đau đớn từ những trận đòn tàn bạo của người chồng vũ phu mà còn bị giày vò nặng nề về những đau đớn tinh thần, về sự non nớp lo sợ con cái bị tổn thương khi phải chứng kiến những cảnh đời trái ngang. Mô tả hình ảnh một người mẹ vừa khóc vừa phải “chắp tay vái mấy vái để đứa con để nó đừng phạm phải một tội ác trái luân thường đạo lí”. Nguyễn Minh Châu đã thể hiện nỗi xót thương cho sự đau khổ cùng cực của người đàn bà hàng chài. Chưa hết, chị còn bị gánh nặng cơm áo, cuộc sống nghèo túng đẩy vào cái vòng quẩn quanh bất hạnh. Trước năm 1975 mỗi khi biển động cả nhà toàn ăn xương rồng luộc chấm muối. Khi cách mạng về cuộc sống đỡ đói khổ hơn nhưng nỗi lo cơm áo vẫn còn đó.
Từ thân phận người đàn bà hàng chài, Nguyễn Minh Châu muốn gợi ra cho người đọc những suy nghĩ âu lo: cuộc chiến đấu chống lại đói nghèo tăm tối và bạo lực còn gian nan lâu dài hơn cuộc chiến đấu chống ngoại xâm. Và chừng nào còn chưa thoát khỏi cuộc sống đói nghèo chừng đó con người vẫn phải chung sống với cái xấu, cái ác. Chúng ta đã đổ xương máu trong bao năm qua để giành được độc lập tự do trong cuộc chiến đấu vì quyền sống của cả dân tộc. Nhưng chúng ta sẽ còn phải tiếp tục làm gì đây trong cuộc chiến đấu giành quyền sống của từng con người, làm gì để đem lại cơm ăn áo mặc và ánh sáng văn hóa cho biết bao con người đang đắm chìm trong kiếp sống đói nghèo u tối.
Nếu bạn đọc từng yêu nhân vật nữ trong sáng tác của Nguyễn Minh Châu thì sẽ thấy không ở đâu yếu tố “thiên nữ tính” lại thăng hoa tuyệt vời như ở người đàn bà rách rưới này. Vẻ đẹp khuất lấp mà người đọc cảm nhận được trước hết ở người đàn bà hàng chài đó là vẻ đẹp sâu sắc từng trải. Nói chuyện với Đẩu và Phùng, người đàn bà hàng chài quê mùa thất học hiểu lẽ đời khiến Đẩu và Phùng trở thành những người nông nổi, hời hợt. Trong khi Đẩu và Phùng bất bình trước người chồng tàn nhẫn, thấy ông ta là kẻ độc ác nhất thì người đàn bà hàng chài đã giúp họ nhận ra bao điều sâu xa của cuộc sống. Chị cho biết: chồng chị vốn là anh con trai hiền lành, cục tính, nhưng rơi vào cuộc sống luẩn quẩn, bế tắc cho nên trở thành kẻ tha hóa, vũ phu tàn nhẫn. Đó là một sự nhìn nhận sâu xa, thấu hiểu lẽ đời. Người đàn chỉ rõ sự thiếu thực tế của Đẩu và Phùng: “Lòng các chú đâu phải là người làm ăn… cho nên các chú đâu có hiểu được cái việc của người làm ăn lam lũ khó nhọc”. Người đàn bà hàng chài đã chỉ ra một hiện thực tàn nhẫn: họ cần một người đàn ông để chèo chống lúc phong ba sóng gió dù hắn có man rợ, tàn bạo đến đâu. Như vậy, chị đã cho Phùng và Đẩu thấy được sự khó khăn gấp bội của những người đàn bà trong những cuộc mưu sinh trên biển cả, luôn bất cập, tiềm ẩn những hiểm họa, đe dọa. Người đàn bà hàng chài còn chỉ ra sự bất cập trong cuộc sống của Đảng, của chính quyền Cách mạng. Chị cho thấy từ ngày cách mạng về, cách mạng đã cấp đất cho họ nhưng chẳng ai ở vì không thể bỏ được nghề bởi sự tồn tại của họ gắn chặt với nghề. Tiếng thở dài của Đẩu, câu hỏi băn khoăn, tò mò của Phùng, cảm giác bất lực của hai người khi nhận ra những giải pháp xuất phát từ lòng tốt và thiện chí của họ trở nên phi thực tế. Những điều đó đã tạo ra một đối sánh với người đàn bà hàng chài từng trải, hiểu đời, hiểu người, hiểu những điều có thể và không thể. Sự sâu sắc của chị khiến người đọc cảm phục nhưng cũng xót thương cho một kiếp người.
Người đàn bà hàng chài chấp nhận những trận đòn vũ phu độc ác của người chồng không phải vì chị ngu muội. Cũng không phải vì chị có tội lỗi gì với chồng mà chị cam chịu, nhẫn nhục những trận đòn đó không chỉ vì trên thuyền cần một người đàn ông mà còn như một cách giúp người chồng vơi đi những u uất khổ sở chất chứa trong lòng. Đó là cách xử sự của một con người hiểu rõ bổn phận nghĩa vụ của mình và gắng thực hiện cho xong, đâu đó là những bổn phận và nghĩa vụ phi lí. Không chỉ thấu hiểu sót xa cho nỗi khổ của người chồng, người đàn bà hàng chài còn mang một mặc cảm tội lỗi khi cho rằng “giá tôi đẻ ít đi” hoặc “chúng tôi sắm được một chiếc thuyền rộng hơn”. Nếu Đẩu và Phùng đều kinh ngạc và bất bình thay cho sự cam chịu nhẫn nhục của người vợ bị chồng hành hạ thì khi hiểu được nguyên nhân của thái độ ấy, họ càng kinh ngạc vì sự nhân hậu, vị tha của tấm lòng người đàn bà hàng chài.
Tình mẫu tử được người đàn bà ý thức sâu sắc như một thiên tính đương nhiên của người phụ nữ “đàn bà ở thuyền chúng tôi phải sống cho con chứ không thể sống cho mình”. Chính tình thương yêu sâu sắc với con đã khiến chị nhẫn nhục chịu đựng sự tàn nhẫn của người chồng vì muốn có một người đàn ông khỏe mạnh biết nghề cùng mình làm ăn nuôi nấng các con. Cũng vì sợ con tổn thương trước cảnh bạo lực gia đình, chị đã xin chồng đưa mình lên bờ mà đáng, sợ đứa con làm điều gì dại dột với bố nó, người đàn bà hàng chài đã phải cắn răng gửi đứa con chị yêu thương nhất lên bờ sống với ông ngoại. Ở người đàn bà thầm lặng ấy,” tình thương con cũng như nỗi đau, cũng như cái sự thâm trầm trong việc thấu hiểu các lẽ đời hình như mụ chẳng bao giờ để lộ rõ rệt ra bề ngoài”. Khi đứa con chứng kiến cảnh tàn nhẫn đó, người đàn bà “mếu máo” gọi con rồi “chắp tay vái lấy vái để” ôm chầm nó, bởi chị sợ tình yêu thương, sự ngây thơ non nớt cùng lòng căm giận, u tối trong thằng bé sẽ hành động dại dột. Tiếng khóc của tình thương con và nỗi đau quặn thắt trong trái tim người mẹ, vừa đau đớn vừa xấu hổ nhục nhã. Chị đau đớn vì làm con tổn thương rồi mới đau cho bản thân mình. Khi nhắc đến những lúc hòa thuận trên thuyền “khuôn mặt xám xịt chợt ửng sáng lên như một nụ cười”. Đó là ánh sáng, là vẻ đẹp của tình mẫu tử, mọi niềm vui nỗi buồn đều xuất phát từ “vui nhất là lúc ngồi nhìn đàn con chúng nó được ăn ngon”. Thấp thoáng trong hình ảnh người đàn bà hàng chài là bóng dáng người phụ nữ Việt Nam nhân hậu, bao dung, kiên cường chịu đựng, giàu lòng vị tha và đức hi sinh “biết hi sinh nhưng chẳng nhiều lời” – Tố Hữu.
Người đàn bà ấy đã để lại một ấn tượng sâu sắc để nhiều năm sau tồn tại, khi nhìn lại “bức ảnh Chiếc thuyền ngoài xa” bây giờ nghệ sĩ Phùng cũng thấy người đàn bà bước ra khỏi tấm ảnh… hòa lẫn với đám đông. Đó là hình ảnh của những con người vô danh khốn khổ trong cuộc sống lầm lũi đời thường. Họ đã kiên cường vượt lên tất cả, không phải vì mình mà là vì những người thân yêu.
Qua những nét khắc họa ấn tượng từ ngoại hình dáng vẻ đến cử chỉ, lời nói, hành động,…nhân vật người đàn bà hàng chài đã trở thành một biểu tượng đầy ám ảnh giúp Nguyễn Minh Châu thể hiện tư tưởng nhân đạo sâu sắc cho truyện ngắn. Đó là niềm cảm thương và nỗi lo âu cho số phận con người bất hạnh bị cầm tù trong đói nghèo, khốn khổ, bạo lực. Đồng thời thể hiện niềm tin yêu trân trọng những phẩm chất tốt đẹp trong tâm hồn, tính cách những con người luôn sống cuộc sống lòng người nhân hậu, vị tha.
