Bài viết này giới thiệu về tác phẩm lịch sử và văn học quan trọng “Đại cáo bình Ngô”. Trong chương trình Ngữ văn lớp 10, học sinh sẽ được tìm hiểu về tác giả Nguyễn Trãi và thông qua tác phẩm này, hiểu thêm về tư tưởng nhân nghĩa và ý chí chống ngoại xâm của dân tộc Đại Việt.
Soạn văn 10: Đại cáo bình Ngô
Đại cáo bình Ngô là một tác phẩm lịch sử và văn học có giá trị to lớn. Tác phẩm này được viết bởi Nguyễn Trãi, một nhà văn, nhà ngoại giao và danh nhân văn hóa của Việt Nam. “Đại cáo bình Ngô” đã được công bố vào ngày 17 tháng chạp năm Đinh Mùi (1428), và được coi như một bản tuyên ngôn độc lập của đất nước Đại Việt.
1. Chuẩn bị
Bài Đại cáo bình Ngô ra đời sau khi quân Minh bị đánh bại và được Nguyễn Trãi soạn thảo theo lệnh của vua Lê Thái Tổ (Lê Lợi). Bài cáo này ra đời với mục đích khẳng định ý chí chống ngoại xâm của dân tộc Đại Việt. Đây là một tuyên ngôn độc lập mang tính chất quan trọng trong lịch sử dân tộc.
2. Đọc hiểu
Trong phần này, chúng ta sẽ tìm hiểu về ý chính của đoạn văn và tác dụng của nghệ thuật đối trong các câu văn biền ngẫu.
- Ý chính: Đoạn văn khẳng định tư tưởng nhân nghĩa của dân tộc Đại Việt, và tác dụng của nghệ thuật đối trong các câu văn biền ngẫu là khẳng định tư tưởng độc lập của Đại Việt và ý thức về chủ quyền lãnh thổ và niềm tự hào của tác giả.
Ngoài ra, đoạn văn còn tả nỗi khổ đau và tình yêu quê hương của nhân dân Đại Việt trong cuộc kháng chiến chống quân Minh. Nghệ thuật đối trong các câu văn biền ngẫu giúp tạo ra hiệu ứng mạnh mẽ, nhấn mạnh sự quyết tâm và dũng cảm của nhân dân Đại Việt trong cuộc kháng chiến.
3. Trả lời câu hỏi
- Câu 1: Tìm hiểu bài Đại cáo bình Ngô theo yêu cầu:
a. Tóm tắt nội dung cơ bản của từng phần theo mẫu sau:
- Phần 1: Nêu tư tưởng nhân nghĩa, khẳng định độc lập dân tộc và những bằng chứng làm sáng tỏ cho điều đó.
- Phần 2: Tố cáo tội ác của giặc Minh.
- Phần 3: Kể lại diễn biến của cuộc khởi nghĩa.
- Phần 4: Lời tuyên bố độc lập.
b. Chỉ ra mối liên hệ giữa các phần trên và cho biết: Bài Đại cáo viết về vấn đề gì?
Các phần trên có mối liên hệ chặt chẽ về nội dung. Bài Đại cáo tố cáo tội ác kẻ thù xâm lược, ca ngợi cuộc khởi nghĩa Lam Sơn và từ đó khẳng định nền độc lập chủ quyền, lãnh thổ của dân tộc.
- Câu 2: Tư tưởng nổi bật được thể hiện xuyên suốt trong Đại cáo bình Ngô là gì? Hãy làm sáng tỏ tư tưởng ấy.
Tư tưởng nổi bật được thể hiện xuyên suốt trong Đại cáo bình Ngô là tư tưởng nhân nghĩa. Tư tưởng này nhấn mạnh sự quan tâm đến trị vì nhân dân và ý thức về chủ quyền độc lập của dân tộc Đại Việt. Tư tưởng nhân nghĩa của Nguyễn Trãi khẳng định sự chính nghĩa của nghĩa quân Lam Sơn và tạo cơ sở vững chắc cho cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.
- Câu 3: Chọn một đoạn tiêu biểu trong bài Đại cáo, phân tích để thấy được tác dụng của nghệ thuật lập luận, lựa chọn hình ảnh, ngôn từ, nghệ thuật đối và nhịp điệu của câu biểu ngẫu.
Đoạn từ “Vừa rồi… Trời đất chẳng dung tha”:
Trong đoạn này, tác giả tố cáo tội ác của giặc Minh và tả nỗi đau lòng cùng tình trạng khốn khó của nhân dân Đại Việt. Sử dụng nghệ thuật lập luận, lựa chọn hình ảnh đặc sắc, ngôn từ mạnh mẽ, tác giả tạo ra sự ẩn dụ và làm sáng tỏ điều tệ hại mà giặc Minh gây ra.
Vai trò của yếu tố biểu cảm trong bài Đại cáo
Yếu tố biểu cảm trong bài Đại cáo đóng vai trò quan trọng, giúp tăng cường sự thuyết phục và tác động mạnh mẽ đến tình cảm của người đọc. Từng dòng câu văn, từng từ ngữ đều được sắp xếp một cách tỉ mỉ để thể hiện tình cảm, sự quyết tâm và niềm tự hào của tác giả.
Qua các dẫn chứng trong bài Đại cáo, chúng ta thấy rõ vai trò của yếu tố biểu cảm:
-
Tình yêu quê hương và ý chí chiến thắng: “Ta đây: Núi Lam Sơn dấy nghĩa/Chốn hoang dã nương mình…”
-
Quyết tâm và sự hy sinh của nhân dân Đại Việt: “Ta gắng chí khắc phục gian nan.”
-
Tình cảm sâu sắc đối với quốc gia và dân tộc: “Ghê gớm thay/Thảm đạm thay”, “Than ôi! Một cỗ nhung y chiến thắng…”
-
Tự hào và niềm tin vào tương lai: “Nên công oanh liệt ngàn năm…”
Qua những yếu tố biểu cảm này, tác giả đã gửi gắm những thông điệp sâu sắc về tình yêu quê hương, ý chí chiến thắng và niềm tự hào dân tộc. Bài Đại cáo bình Ngô trở thành một tuyên ngôn sáng sủa về ý chí chống ngoại xâm và ý thức độc lập của dân tộc Đại Việt.
Trong bài viết này, chúng ta đã tìm hiểu về tác phẩm “Đại cáo bình Ngô” và những ý nghĩa lịch sử, văn học của nó. Tác phẩm này không chỉ là một điểm dừng trong chương trình học mà còn mang ý nghĩa sâu sắc về tình yêu quê hương, ý chí chiến thắng và ý thức độc lập của dân tộc. Hãy cùng tìm hiểu, khám phá và trân quý những giá trị văn hóa và lịch sử trong tác phẩm này.
Đăng bởi: THPT An Giang
Chuyên mục: Học Tập
