Bài thơ “Mẹ và quả” của Nguyễn Khoa Điềm là một tác phẩm đáng để tham khảo trong chương trình môn Ngữ văn lớp 7. Hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu về bài “Soạn văn 7: Mẹ và quả” để chuẩn bị cho bài học một cách nhanh chóng và đầy đủ.
Soạn văn 7: Mẹ và quả – Mẫu 1
1. Chuẩn bị
- Tác giả Nguyễn Khoa Điềm:
- Sinh năm 1943 và quê quán tại thôn Ưu Điềm, xã Phong Hòa, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên – Huế.
- Ông sinh ra trong một gia đình yêu nước và có truyền thống cách mạng.
- Năm 1955, ông đến miền Bắc học tại trường học sinh miền Nam.
- Sau khi tốt nghiệp khoa Văn, trường Đại học Sư phạm Hà Nội năm 1964, ông tham gia phong trào học sinh, sinh viên thành phố và hoạt động xây dựng cơ sở cách mạng, viết báo, làm thơ.
- Sau khi đất nước thống nhất, ông tiếp tục hoạt động chính trị và văn nghệ ở Thừa Thiên – Huế.
- Ông là Tổng thư kí Hội Nhà văn Việt Nam khóa V, Bộ trưởng Bộ Văn hóa – Thông tin, Ủy viên Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Việt Nam, Bí thư trung ương Đảng, và Trưởng Ban Tư tưởng – Văn hóa Trung ương.
- Sau Đại hội X của Đảng, ông nghỉ hưu và tiếp tục hoạt động làm thơ.
- Năm 2000, ông nhận Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật.
- Thơ của Nguyễn Khoa Điềm hấp dẫn bởi sự kết hợp giữa cảm xúc nồng nàn và suy tư sâu lắng về đất nước và con người Việt Nam.
- Các tác phẩm nổi tiếng của ông bao gồm Đất ngoại ô (thơ, 1972), Mặt đường khát vọng (trường ca, 1974), Ngôi nhà có ngọn lửa ấm (thơ, 1986), Thơ Nguyễn Khoa Điềm (tuyển chọn, 1990), Cõi lặng (thơ, 2007)…
- Khi nghĩ về cha mẹ, ta thường xúc động bởi sự quan tâm, chăm sóc của họ.
2. Đọc hiểu
Câu 1. Số tiếng ở mỗi dòng, vần và nhịp của bài thơ. Từ “lặn” và “mọc” ở đây nghĩa là gì?
- Số tiếng ở mỗi dòng có 7 và 8 tiếng xen kẽ, vần chân và vần cách, nhịp thơ linh hoạt.
- Từ “lặn” và “mọc” ý chỉ mùa quả đến và đi, “mọc” là đến mùa ra quả, còn “lặn” là hết mùa quả.
Câu 2. Hình ảnh này minh họa cho nội dung nào của bài thơ?
- Hình ảnh minh họa cho nội dung: Người mẹ đang vun trồng và chăm sóc cây bầu và cây bí.
Câu 3. Em hiểu “lớn lên” và “lớn xuống” ở dòng thơ số 5 và số 6 như thế nào?
- “Lớn lên”: Sự khôn lớn, trưởng thành của con người.
- “Lớn xuống”: Sự phát triển của trái bầu, trái bí (quả mọc từ trên giàn cao sẽ hướng xuống mặt đất).
Câu 4. Từ “quả” ở khổ 1 và từ “quả” ở khổ 3 có gì giống và khác nhau về nghĩa?
- Từ “quả” có ý nghĩa tả thực trong các câu thơ 1, 3 (khổ 1).
- Từ “quả” có ý nghĩa tượng trưng trong các câu thơ 9 và 12 (khổ 3), chỉ những đứa con đã khôn lớn dưới sự chăm sóc của người mẹ.
3. Trả lời câu hỏi
Câu 1. Bài thơ là lời của ai, nói với ai và về điều gì? Tâm trạng và thái độ của người nói như thế nào?
- Bài thơ là lời của người con, nói với mẹ về công lao chăm sóc, nuôi dưỡng của người mẹ thật lớn lao, vĩ đại.
- Tâm trạng và thái độ của người nói: Biết ơn, tự hào và trân trọng người mẹ.
Câu 2. Người mẹ trong bài thơ không được miêu tả trực tiếp, nhưng người đọc vẫn nhận ra được phẩm chất của bà qua những dòng thơ nào?
- Những dòng thơ: “Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn, Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi.”
- Người mẹ trong bài thơ là một người phụ nữ tần tảo, đảm đang. Mẹ đã chăm sóc, vun trồng cây bầu và cây bí một cách cẩn thận. Chúng lớn lên nhờ sự vất vả lặng thầm của người mẹ trong suốt bao năm tháng. Cũng giống như những đứa con được mẹ nuôi dưỡng, yêu thương.
Câu 3. Phân tích nét độc đáo của bài thơ thể hiện qua một trong các yếu tố: từ ngữ, hình ảnh, vần, nhịp, biện pháp tu từ…
- Từ ngữ: giản dị, dễ hiểu.
- Hình ảnh mang tính biểu tượng như: mùa quả lặn rồi mọc, giọt mồ hôi mặn, quả non xanh.
- Vần, nhịp: vận dụng linh hoạt.
- Biện pháp tu từ: so sánh (như Mặt Trời, khi như Mặt Trăng); ẩn dụ (một thứ quả non xanh); nói giảm nói tránh (hoảng sợ ngày bàn tay mẹ mỏi)…
Câu 4. Ở hai dòng thơ cuối, vì sao nhà thơ lại “hoảng sợ” khi nghĩ mình vẫn còn là “một thứ quả non xanh”? (Gợi ý: “Quả non xanh” chỉ điều gì? Tại sao điều ấy làm tác giả “hoảng sợ”?). Bài thơ thể hiện được vẻ đẹp gì trong suy nghĩ, tình cảm của nhà thơ?
- Nhà thơ “hoảng sợ” khi nghĩ mình vẫn còn là “một thứ quả non xanh” vì:
- “Quả non xanh” ý chỉ con người chưa trưởng thành và khôn lớn. Hình ảnh “bàn tay mẹ mỏi” ý chỉ mẹ đã già yếu đi. Tác giả cảm thấy “hoảng sợ” khi mình vẫn chưa trưởng thành để mẹ vẫn phải lo lắng. Tác giả cũng sợ rằng không thể báo đáp công ơn của mẹ.
- Bài thơ thể hiện tấm lòng hiếu thảo và tình yêu thương của nhà thơ.
Câu 5. Em thích dòng thơ, khổ thơ nào nhất? Bài thơ nói giúp em điều gì khi nghĩ về cha mẹ mình?
- Em thích dòng thơ: “Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn, Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi” vì nó đã khắc họa hình ảnh người mẹ hiện lên vô cùng đáng trân trọng và yêu mến.
- Bài thơ giúp em nhớ đến sự kính trọng, biết ơn và lòng yêu thương dành cho cha mẹ.
Soạn văn 7: Mẹ và quả – Mẫu 2
Câu 1. Bài thơ là lời của ai, nói với ai và về điều gì? Tâm trạng và thái độ của người nói như thế nào?
- Bài thơ là lời của đứa con, nói với người mẹ về công lao chăm sóc, nuôi dưỡng của người mẹ thật lớn lao, vĩ đại.
- Tâm trạng và thái độ của người nói: Lòng biết ơn, trân trọng và yêu thương.
Câu 2. Người mẹ trong bài thơ không được miêu tả trực tiếp, nhưng người đọc vẫn nhận ra được phẩm chất của bà qua những dòng thơ nào?
- Những dòng thơ: “Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn, Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi.”
- Phẩm chất của người mẹ: Một người phụ nữ tần tảo, đảm đang. Mẹ đã chăm sóc, vun trồng cây bầu và cây bí một cách cẩn thận. Chúng lớn lên nhờ sự vất vả lặng thầm của người mẹ trong suốt bao năm tháng. Cũng giống như những đứa con được mẹ nuôi dưỡng, yêu thương.
Câu 3. Phân tích nét độc đáo của bài thơ thể hiện qua một trong các yếu tố: từ ngữ, hình ảnh, vần, nhịp, biện pháp tu từ…
- Từ ngữ dễ hiểu, mộc mạc.
- Hình ảnh mang tính biểu tượng như: mùa quả lặn rồi mọc, giọt mồ hôi mặn, quả non xanh.
- Vần, nhịp vận dụng một cách linh hoạt.
- Biện pháp tu từ: so sánh (như Mặt Trời, khi như Mặt Trăng); ẩn dụ (một thứ quả non xanh); nói giảm nói tránh (hoảng sợ ngày bàn tay mẹ mỏi)…
Câu 4. Ở hai dòng thơ cuối, vì sao nhà thơ lại “hoảng sợ” khi nghĩ mình vẫn còn là “một thứ quả non xanh”? (Gợi ý: “Quả non xanh” chỉ điều gì? Tại sao điều ấy làm tác giả “hoảng sợ”?). Bài thơ thể hiện được vẻ đẹp gì trong suy nghĩ, tình cảm của nhà thơ?
- Nhà thơ “hoảng sợ” khi nghĩ mình vẫn còn là “một thứ quả non xanh” vì:
- “Quả non xanh” ý chỉ con người chưa trưởng thành và khôn lớn. Hình ảnh “bàn tay mẹ mỏi” ý chỉ mẹ đã già yếu đi. Tác giả cảm thấy “hoảng sợ” khi mình vẫn chưa trưởng thành để mẹ vẫn phải lo lắng. Tác giả cũng sợ rằng không thể báo đáp công ơn của mẹ.
- Bài thơ thể hiện tấm lòng hiếu thảo và tình yêu thương của nhà thơ.
Câu 5. Em thích dòng thơ, khổ thơ nào nhất? Bài thơ nói giúp em điều gì khi nghĩ về cha mẹ mình?
- Em thích dòng thơ: “Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn, Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi” vì nó đã khắc họa hình ảnh người mẹ hiện lên vô cùng đáng trân trọng và yêu mến.
- Bài thơ giúp em nhớ đến sự kính trọng, biết ơn và lòng yêu thương dành cho cha mẹ.
Đăng bởi: THPT An Giang
Chuyên mục: Học Tập
