THPT An Giang giới thiệu với các bạn Bài tiết nước tiểu (Soạn Sinh 8 Bài 39). Đây là tài liệu hữu ích giúp các em học sinh lớp 8 nắm vững kiến thức về quá trình tạo thành và thải nước tiểu. Qua đó, giúp các em làm bài tập và câu hỏi dễ dàng và nhanh chóng hơn.
Lý thuyết về quá trình bài tiết nước tiểu
I. Tạo thành nước tiểu
- Gồm 3 quá trình:
- Quá trình lọc máu ở cầu thận, tạo ra nước tiểu đầu.
- Quá trình hấp thụ lại các chất cần thiết ở ống thận.
- Quá trình bài tiết chất thừa và chất thải ở ống thận.
⇒ Tạo thành nước tiểu chính thức.
Nước tiểu đầu và máu khác nhau như sau:
- Nước tiểu đầu: được tạo thành ở cầu thận. Ở đây có quá trình lọc máu để tạo thành nước tiểu đầu. Vì vậy, ở nước tiểu đầu không có các tế bào máu và prôtêin.
- Máu: có chứa các tế bào máu và prôtêin.
| Nước tiểu đầu | Nước tiểu chính thức |
|---|---|
| Nồng độ các chất loãng hơn | Nồng độ các chất đậm đặc hơn |
| Chứa ít chất cặn bã và chất độc hơn | Chứa nhiều chất cặn bã và chất độc hơn |
| Còn chứa nhiều chất dinh dưỡng | Gần như không còn chứa chất dinh dưỡng |
II. Thải nước tiểu
- Nước tiểu chính thức được đưa từ bể thận qua ống dẫn nước tiểu, tích trữ ở bóng đái và cuối cùng được thải ra ngoài nhờ hoạt động của cơ bụng, cơ vòng bóng đái và cơ bóng đái.
Trả lời câu hỏi
- Sự tạo thành nước tiểu gồm các quá trình nào?
- Thành phần nước tiểu đầu khác với máu ở chỗ nào?
- Nước tiểu chính thức khác với nước tiểu đầu ở chỗ nào?
Gợi ý đáp án:
- Sự tạo thành nước tiểu gồm các quá trình:
- Lọc máu ở cầu thận để tạo thành nước tiểu đầu ở nang cầu thận.
- Quá trình hấp thu lại vào máu các chất cần thiết và bài tiết tiếp các chất không cần thiết và có hại ở ống thận, tạo ra nước tiểu chính thức và duy trì ổn định nồng độ các chất trong máu.
- Nước tiểu đầu khác với máu ở chỗ không có protein và tế bào máu.
- Sự khác nhau giữa nước tiểu đầu và nước tiểu chính thức:
| Nước tiểu đầu | Nước tiểu chính thức |
|---|---|
| Nồng độ các chất hòa tan ít hơn | Nồng độ các chất hòa tan nhiều hơn |
| Chứa ít chất thải và chất độc hơn | Chứa nhiều chất thải và chất độc hơn |
| Còn chứa các chất dinh dưỡng | Gần như không còn chứa chất dinh dưỡng |
Giải bài tập
Bài 1 (trang 127 SGK Sinh học 8)
Trình bày quá trình tạo thành nước tiểu ở các đơn vị chức năng của thận.
Gợi ý đáp án:
Quá trình tạo thành nước tiểu ở các đơn vị chức năng của thận:
- Máu theo động mạch tới các cầu thận (do chênh lệch áp suất) tạo ra lực đẩy nước và các chất hòa tan có kích thước nhỏ qua lỗ lọc (30 – 40 Å) vào nang cầu thận, các tế bào máu và các phân tử prôtêin có kích thước lớn nên không qua lỗ lọc. Kết quả là tạo nên nước tiểu đầu trong nang cầu thận.
- Nước tiểu đầu đi qua ống thận, ở đây xảy ra 2 quá trình:
- Quá trình hấp thụ lại nước và các chất cần thiết (các chất dinh dưỡng, các ion Na+, Cl-…). Quá trình này có sử dụng năng lượng ATP.
- Quá trình bài tiết tiếp các chất độc và các chất không cần thiết khác (axit uric, creatin, các chất thuốc, các ion H+, K+…). Kết quả là tạo nên nước tiểu chính thức. Quá trình này có sử dụng năng lượng ATP.
Bài 2 (trang 127 SGK Sinh học 8)
Thực chất của quá trình tạo thành nước tiểu là gì?
Gợi ý đáp án:
Sự tạo thành nước tiểu diễn ra ở các đơn vị chức năng của thận.
- Đầu tiên là quá trình lọc máu ở cầu thận để tạo thành nước tiểu đầu ở nang cầu thận.
- Tiếp đó là quá trình hấp thụ lại nước, các chất cần thiết vào máu và bài tiết tiếp các chất không cần thiết và có hại ở ống thận, tạo ra nước tiểu chính thức và duy trì ổn định nồng độ các chất trong máu.
Bài 3 (trang 127 SGK Sinh học 8)
Sự bài tiết nước tiểu diễn ra như thế nào?
Gợi ý đáp án:
Sự tạo thành nước tiểu diễn ra như sau:
Đầu tiên là quá trình lọc máu ở cầu thận để tạo thành nước tiểu đầu ở nang cầu thận. Tiếp đó là quá trình hấp thụ lại vào máu các chất cần thiết và bài tiết tiếp các chất không cần thiết và có hại ở ống thận, tạo ra nước tiểu chính thức và duy trì ổn định nồng độ các chất trong máu.
Đọc tài liệu Soạn Sinh 8 Bài 39: Bài tiết nước tiểu tại đây.
