Cách nhận biết các chất hóa học lớp 11

II. Nhận biết các chất trong nhóm nito

STT	Chất cần nhận biết	Thuốc thử	Hiện tượng xảy ra và phản ứng
1	NH3 (khí)	Quỳ tím ẩm	Quỳ tím ẩm hoá xanh
2.	NH4+	Dung dịch kiềm (có hơ nhẹ)	Giải phóng khí có mùi khai: NH4+ + OH- → NH3↑ + H2O
3.	HNO3	Cu	Dung dịch hoá xanh, giải phóng khí không màu và hoá nâu trong không khí: 3Cu + 8HNO3 → Cu(NO3)2 + 2NO + 4H2O 2NO + O2 → 2NO2
4.	NO3–	H2SO4, Cu	Dung dịch hoá xanh, giải phóng khí không màu và hoá nâu trong không khí: 3Cu + 8H+ + 2NO3– → 3Cu2+ + 2NO↑+ 4H2O 2NO + O2 → 2NO2↑
5.	PO43-	Dung dịch AgNO3	Tạo kết tủa màu vàng 3Ag+ + PO43- → Ag3PO4↓

Bài tập vận dụng

Câu 1: Chỉ dùng một chất khác để nhận biết từng dung dịch sau: NH₄NO₃, NaHCO₃, (NH₄)₂SO₄, FeCl₂ và AlCl₃. Viết phương trình các phản ứng xảy ra.

Hướng dẫn giải

Nhỏ từ từ đến dư Ba(OH)₂ vào các dung dịch.

NH₄NO₃ có khí mùi khai bay ra.

2NH₄NO₃ + Ba(OH)₂ → Ba(NO₃)₂ + 2NH₃ + 2H₂O

(NH₄)₂SO₄ có khí mùi khai, có kết tủa trắng

(NH₄)₂SO₄ + Ba(OH)₂ → BaSO₄+ 2NH₃+ 2H₂O

MgCl₂ có kết tủa trắng

NaHCO₃ + Ba(OH)₂ → BaCO₃ + Na₂CO₃ + H2O

FeCl₂ có kết tủa trắng xanh

FeCl₂ + Ba(OH)₂ → Fe(OH)₂ + BaCl₂

AlCl₃ có kết tủa trắng keo, dư kiềm thì tan

2AlCl₃ + 3Ba(OH)₂ → 2Al(OH)₃ + 3BaCl₂

Câu 2: Mỗi cốc chứa một trong các dung dịch sau: Pb(NO₃)₂, NH₄Cl, (NH₄)₂CO₃, ZnSO₄, Na₃PO₄ và MgSO₄. Nhận biết các dung dịch trên và viết phương trình hóa học.

Đáp án hướng dẫn giải

Cho từ từ dung dịch NaOH vào các mẫu thử chứa các hóa chất trên có những hiện tượng xảy ra như sau:

NH₄Cl + NaOH → NH₃ + H₂O + NaCl

(NH₄)₂CO₃ + NaOH → 2NH₃ + 2H₂O + Na₂CO₃

Để nhận biết hai muối này ta cho tác dụng với dung dịch HCl, mẫu thử nào cho khí bay lên là (NH₄)₂CO₃, còn mẫu thử không có hiện tượng gì xảy ra là NH₄Cl

Có 3 kết tủa trắng Zn(OH)₂, Mg(OH)₂, Pb(OH)_2, nếu tiếp tục cho NaOH vào: Zn(OH)₂ và Pb(OH)₂ tan còn Mg(OH)₂ không tan, như vậy ta biết được cốc chứa MgSO₄:

ZnSO₄ + 2NaOH → Zn(OH)₂ + Na₂SO₄

Zn(OH)₂ + 2NaOH → Na₂ZnO₂ + 2H₂O

MgSO₄ + 2NaOH → Mg(OH)₂ + Na₂SO₄

PbSO₄ + 2NaOH → Pb(OH)₂ + Na₂SO₄

Pb(OH)₂ + 2NaOH → Na₂PbO₂ + 2H₂O

Để nhận biết Pb(NO₃)₂ và ZnSO₄ ta cho dung dịch HCl vào hai mẫu thử, mẫu thử nào cho kết tủa màu trắng là Pb(NO₃)₂ còn mẫu thử không tác dụng là ZnSO₄.

Pb(NO₃)₂ + 2HCl → PbCl₂ + 2HNO₃

Câu 3: Chỉ được dùng một kim loại, làm thế nào phân biệt những dung dịch sau đây: NaOH, NaNO₃, HgCl₂, HNO₃, HCl.

Câu 4: Chỉ dùng 1 thuốc thử hãy nhận biết các dung dịch:

a) Na₂CO₃; (NH₄)₃PO₄; NH₄Cl; NaNO₃.

b) NH₄Cl; (NH₄)₂SO₄; BaCl₂; KNO₃.

III. Nhận biết một số hợp chất hữu cơ

Câu 1: Dùng một hoá chất nào sau đây để nhận biết stiren, toluen, phenol

Câu 2: Có 4 chất lỏng đựng trong 4 lọ bị mất nhãn: ancol etylic, toluen, phenol, axit fomic. Để nhận biết 4 chất đó có thể dùng nhóm thuốc thử nào sau đây ?

Câu 3: Chỉ dùng thêm một chất nào trong các chất dưới đây để nhận biết các chất: ancol etylic, axit axetic, glixerol, glucozơ đựng trong 4 lọ mất nhãn ?

Câu 4: Để loại bỏ SO₂ có lẫn trong C₂H₄ người ta cho hỗn hợp khí qua dung dịch

Câu 5: Để loại bỏ tạp chất C₂H₂, C₂H₄, but-1,3-đien, CH₃NH₂ có lẫn trong C₂H₆ ta cho hỗn hợp lần lượt đi qua dung dịch

Câu 6: Khi làm khan rượu C2H5OH có lẫn một ít nước người ta dùng cách nào sau đây ?

Câu 7: Hỗn hợp gồm benzen, phenol và anilin. Để lấy riêng từng chất nguyên chất cần dùng

Câu 8: Để tách các chất trong hh gồm ancol etylic, anđehit axetic, axit axetic cần dùng các dd

Câu 9: Để tách riêng lấy từng chất từ hỗn hợp gồm benzen, anilin, phenol, ta có thể dùng thêm các dung dịch