Bài thơ “Những cánh buồm” là một tác phẩm trữ tình đặc sắc, với những hình ảnh lãng mạn và tình cảm sâu sắc. Bài viết này sẽ giới thiệu về bài thơ “Những cánh buồm” và những điểm nổi bật của nó. Hy vọng rằng thông qua bài viết này, các em học sinh lớp 6 sẽ hiểu rõ hơn về bài thơ và có thêm kiến thức để chuẩn bị cho bài học tiếp theo.
Tri thức Ngữ Văn
Tri thức đọc hiểu
- “Những cánh buồm” là một bài thơ trữ tình, tập trung vào diễn tả tình cảm và cảm xúc của người viết. Bài thơ có cấu trúc đặc biệt, có điệu vần và số câu chữ theo quy tắc. Tuy nhiên, cũng có thể có thơ tự do, không ràng buộc về cấu trúc.
- Bài thơ sử dụng nhiều miêu tả và thuật ngữ để tạo nên những hình ảnh sống động và lôi cuốn.
- Ngôn ngữ thơ giàu hàm súc, mang đậm tính nhạc điệu và hình ảnh, thể hiện những cảm xúc và suy tư của người viết.
Tri thức tiếng Việt
- Từ đa nghĩa có nghĩa là từ có nhiều ý nghĩa, bao gồm cả nghĩa gốc và nghĩa chuyển. Nghĩa gốc xuất hiện trước, làm cơ sở để hình thành các nghĩa khác. Nghĩa chuyển là nghĩa được hình thành trên cơ sở nghĩa gốc.
- Từ đồng âm là những từ có cùng âm thanh nhưng nghĩa không liên quan.
Soạn bài Những cánh buồm – Mẫu 1
Chuẩn bị đọc
Gia đình là nơi mà chúng ta có những kỷ niệm đáng nhớ. Hãy nhớ lại một kỷ niệm sâu sắc giữa em và người thân để chia sẻ với bạn bè trong lớp. Có thể là một chuyến du lịch hè vui vẻ, đón giao thừa bên người thân, hay quay về quê thăm ông bà…
Trải nghiệm cùng văn bản
Câu 1. Em hãy mô tả hình ảnh người cha và con qua câu thơ “Cha dắt con đi dưới ánh mai hồng/ Nghe con bước lòng vui phơi phới”.
- Khung cảnh: Trời sáng lấp lánh, biển xanh mát, cát mịn màng.
- Hình ảnh cha và con: Cha dắt con đi dạo trên bãi biển, bóng cha dài lênh khênh, bóng con tròn chắc nịch.
- Khi nghe tiếng chân con bước, lòng cha phơi phới cảm xúc vui sướng.
Câu 2. Câu thơ “Cha mượn cho con buồm trắng nhé/ Để con đi…” muốn truyền tải điều gì cho người con?
Câu thơ này ngọt ngào trong tâm hồn của trẻ thơ, thể hiện khát khao của người con muốn khám phá thế giới xung quanh: nhìn thấy cây cối, nhà cửa và những điều tuyệt vời khác. Đó là ước mơ và trí tưởng tượng của trẻ thơ.
Câu 3. Em hiểu như thế nào về câu thơ: “Cha gặp lại mình trong tiếng ước mơ con”?
Người cha cảm thấy xúc động và hạnh phúc khi gặp lại chính mình trong ước mơ của con. Lời của con thực chất cũng chính là sự đáp ứng lòng của cha khi còn là một cậu bé, những ước mơ mà người cha chưa thể thực hiện đã được gửi gắm trong lòng con.
Suy ngẫm và phản hồi
Câu 1. Có những dấu hiệu nào giúp em nhận biết “Những cánh buồm” là một bài thơ?
- Nội dung: “Những cánh buồm” thể hiện niềm tự hào của người cha khi thấy con mình có những ước mơ cao đẹp. Bài thơ ca ngợi việc mơ ước khám phá cuộc sống của trẻ thơ, khiến cuộc sống trở nên đẹp hơn.
- Hình thức: Bài thơ được chia thành 6 khổ, mỗi khổ có ít nhất 4 câu thơ, kết thúc một câu thơ sẽ xuống dòng và viết hoa chữ đầu.
Câu 2. Theo em, bài thơ này có điểm độc đáo nào? Điểm độc đáo đó được thể hiện qua từ ngữ, hình ảnh và biện pháp từ nào?
- Từ ngữ: Bài thơ sử dụng từ ngữ giàu liên tưởng.
- Hình ảnh gần gũi, quen thuộc: cha dắt con đi, ánh mặt trời, những cánh buồm…
- Biện pháp tu từ: ẩn dụ (ánh mặt trời, những cánh buồm, ánh nắng chảy đầy vai…), liệt kê (có cây, có cửa, có nhà…), điệp từ (bóng… bóng…, cha, con).
Câu 3.Bài thơ có chứa các yếu tố miêu tả và tự sự không? Nếu có, hãy chỉ ra và phân tích tác dụng của các yếu tố đó.
- Bài thơ sử dụng các yếu tố miêu tả và tự sự.
- Các yếu tố:
- Tự sự: Kể về cuộc đối thoại giữa hai cha con.
- Miêu tả: Hình ảnh hai cha con dắt nhau đi dạo trên bãi biển dưới ánh nắng mai hồng, hay hình ảnh những cánh buồm…
- Tác dụng: Giúp tác giả thể hiện tình cảm cha con một cách chân thực.
Câu 4. Tình cảm của hai cha con được thể hiện như thế nào trong bài thơ? Điều đó gợi cho em suy nghĩ gì về tình cảm gia đình?
- “Những cánh buồm” thể hiện niềm tự hào của người cha khi thấy con mình ấp ủ những ước mơ cao đẹp.
- Điều đó gợi cho em suy nghĩ về tình cảm gia đình: một tình cảm thiêng liêng, sâu sắc.
Câu 5. Em nhận xét như thế nào về tình cảm, cảm xúc của tác giả thể hiện qua bài thơ.
Tình cảm, cảm xúc của tác giả được thể hiện qua bài thơ: chân thành, tha thiết.
Soạn bài Những cánh buồm – Mẫu 2
Tác giả
- Hoàng Trung Thông (1925 – 1993) là nhà thơ tiêu biểu của nền thơ ca cách mạng Việt Nam.
- Quê ở huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An.
- Ông tham gia cách mạng từ trước năm 1945, từng đảm nhận nhiều chức trách quan trọng trong lĩnh vực văn học.
- Một số tác phẩm tiêu biểu: Quê hương chiến đấu (thơ, 1955), Chặng đường mới của văn học chúng ta (tiểu luận, 1961), Những cánh buồm (thơ, 1964), Cuộc sống thơ và thơ cuộc sống (tiểu luận, 1979), Hương mùa thơ (thơ, 1984)…
Tác phẩm
- Bài thơ “Những cánh buồm” được xuất bản lần đầu năm 1964 trong tập thơ cùng tên của Hoàng Trung Thông. Bài thơ được đánh giá là một tác phẩm xuất sắc về ngôn ngữ, âm điệu và sức mạnh gợi cảm.
- Bài thơ được chia thành hai phần, mỗi phần có nội dung riêng.
Đọc – hiểu văn bản
a. Cảnh hai cha con đi dạo trên bãi biển
- Hoàn cảnh: Sau một đêm mưa rả rích.
- Khung cảnh bãi biển: Trời sáng sủa, biển trong xanh, cát mịn màng.
- Hình ảnh cha và con: Cha dắt con đi dạo trên bãi biển, bóng cha dài lênh khênh, bóng con tròn chắc nịch.
- Cảm nhận của người cha: Khi nghe tiếng chân con bước, lòng cha tràn đầy vui sướng.
b. Cuộc trò chuyện của hai cha con
- Người con tò mò hỏi cha: “Sao xa kia chỉ thấy nước thấy trời/Không thấy nhà, không thấy cây, không thấy người ở đó”.
- Đáp lại câu hỏi ngây thơ của con: “Theo cánh buồm đi mãi đến nơi xa… Nhưng nơi đó cha chưa hề đi đến”. Người cha bất chợt chìm vào suy nghĩ cuối chân trời.
- Cậu bé lại chỉ cánh buồm và nói “Cha hãy mượn cho con những cánh buồm trắng kia nhé/Để con đi…”: mong muốn khao khát khám phá thế giới rộng lớn.
=> Lời chân thành của đứa con khiến người cha xúc động. Lời của con chính là tình cảm của người cha khi còn là một cậu bé.
