Dấu hiệu nhận biết phản ứng hóa học xảy ra

Dấu hiệu nhận biết phản ứng hóa học xảy ra là tài liệu ôn tập không thể thiếu dành cho các học sinh lớp 8 chuẩn bị thi cuối học kì 1 môn Hóa 8. Tài liệu bao gồm lý thuyết, ví dụ minh họa kèm theo một số dạng bài tập trắc nghiệm.

Dấu hiệu nhận biết phản ứng hóa học xảy ra biên soạn khoa học, phù hợp với mọi đối tượng học sinh có học lực từ trung bình, khá đến giỏi. Qua đó giúp học sinh củng cố, nắm vững chắc kiến thức nền tảng, vận dụng với các bài tập cơ bản và kỹ năng giải đề với các bài tập vận dụng nâng cao. Ngoài ra các em xem thêm một số tài liệu như: Bài tập viết công thức hóa học lớp 8, Công thức Hóa học lớp 8, 300 câu hỏi trắc nghiệm môn Hóa học lớp 8.

I. Lý thuyết Dấu hiệu nhận biết phản ứng hóa học

Dấu hiệu để nhận biết một phản ứng hóa học là có chất mới xuất hiện (có tính chất khác với chất phản ứng).

Chất mới tạo thành có thể nhận biết qua màu sắc, trạng thái. Ngoài ra sự tỏa nhiệt và phát sáng cũng có thể là dấu hiệu có phản ứng hóa học xảy ra.

Ví dụ:

Cho mẩu sắt đã nung đỏ vào bình chứa oxi thấy phản ứng cháy sáng mạnh và tỏa nhiều nhiệt → phản ứng có xảy ra.

II. Ví dụ minh họa dấu hiệu nhận biết phản ứng hóa học

Ví dụ 1: Khi đun nóng đường, ta thấy:

(1) có hơi nước tạo thành.

(2) đường chuyển thành màu đen (than).

(3) than không tan trong nước.

Dấu hiệu nào để xác định có phản ứng hóa học xảy ra?

A. 1 và 2.

B. 1 và 3.

C. 2 và 3.

D. 1; 2 và 3.

Đáp án D.

Ví dụ 2: Bỏ quả trứng vào dung dịch axit clohiđric thấy sủi bọt ở vỏ trứng. Biết rằng axit clohiđric đã tác dụng với canxi cacbonat có trong vỏ trứng tạo ra canxi clorua, nước và khí cacbon đioxit thoát ra.

Hãy chỉ ra dấu hiệu để nhận biết có phản ứng hóa học xảy ra. Ghi lại phương trình chữ của phản ứng.

Gợi ý đáp án

Dấu hiệu để nhận biết phản ứng xảy ra là sủi bọt ở vỏ trứng (do thoát khí cacbon đioxit).

Phương trình chữ của phản ứng:

Axit clohiđric + canxi cacbonat → canxi clorua + cacbon đioxit + nước.

Ví dụ 3: Hãy chỉ ra dấu hiệu nhận biết các phản ứng hóa học sau:

a) Khi cho một mẩu vôi sống vào nước, mẩu vôi sống tan ra, thấy nước nóng lên.

b) Khi cho dây sắt có quấn mẩu than hồng vào lọ khí oxi, mẩu than cháy trước tạo nhiệt độ đủ cho sắt cháy. Sắt cháy mạnh, sáng chói, không có ngọn lửa, không có khói, tạo ra các hạt nhỏ nóng chảy màu nâu.

Gợi ý đáp án

a) Dấu hiệu: mẩu vôi sống tan ra, nước nóng lên.

b) Dấu hiệu: cháy mạnh, sáng chói, tạo ra hạt nhỏ nóng chảy màu nâu.

III. Bài tập dấu hiệu nhận biết phản ứng hóa học

Câu 1: Khi bỏ quả trứng vào dung dịch axit clohiđric, có sủi bọt ở vỏ quả trứng là do:

A. Canxi clorua sinh ra đã bay lên.

B. Khí cacbon đioxit thoát ra.

C. Hơi nước bay lên.

D. Khí oxi bay lên.

Câu 2: Chọn đáp án đúng nhất. Dấu hiệu nhận biết có phản ứng hóa học xảy ra là

A. có ánh sáng phát ra.

B. có chất mới tạo thành.

C. có khí thoát ra.

D. có dung dịch tạo thành.

Câu 3: Dấu hiệu nào giúp khẳng định có phản ứng hóa học xảy ra?

A. có chất khí thoát ra.

B. có sự thay đổi màu sắc.

C. có sự tỏa nhiệt và phát sáng.

D. Một trong các dấu hiệu trên.

Câu 4: Cho một mẩu sắt tác dụng với axit clohiđric. Dấu hiệu nhận biết có phản ứng hóa học xảy ra là

A. mẩu sắt tan dần.

B. có khí thoát ra.

C. mẩu sắt tan dần, có khí thoát ra.

D. có kết tủa xuất hiện.

Đáp án C

Sắt + axit clohiđric → sắt (II) clorua + khí hiđro

Dấu hiệu: mẩu sắt tan dần, có khí thoát ra.

Câu 5: Đun nóng ống nghiệm có chứa một ít đường. Đường trắng chuyển dần thành màu đen, đồng thời có những giọt nước ngưng trên thành ống nghiệm. Dấu hiệu nhận biết có phản ứng hóa học xảy ra là

A. Đường trắng chuyển thành màu đen.

B. Có giọt nước ngưng trên thành ống nghiệm.

C. Đun nóng.

D. Cả A và B.

Câu 6: Dùng ống thủy tinh thổi hơi thở và ống nghiệm đựng dung dịch nước vôi trong. Dấu hiệu quan sát được là

A. không có dấu hiệu gì.

B. dung dịch trong ống nghiệm xuất hiện vẩn đục màu trắng.

C. dung dịch trong ống nghiệm xuất hiện vẩn đục màu vàng.

D. dung dịch trong ống nghiệm xuất hiện vẩn đục màu xanh.

Đáp án B

Trong hơi thở có khí cacbon đioxit, khí cacbon đioxit tác dụng với dung dịch nước vôi trong tạo thành chất vẩn đục (hay kết tủa) màu trắng là canxi cacbonat.

Câu 7: Khi đun nóng thuốc tím (Kali pemanganat) sinh ra khí làm bùng cháy que đóm còn tàn đỏ. Khí sinh ra là

A. Oxi.

B. Nitơ.

C. Hiđro.

D.Cacbonic.

Câu 8: Muốn nhận biết trong hơi thở có khí cacbon đioxit (CO₂ ), người ta dùng ống thuỷ tinh thổi hơi thở vào ống nghiệm có chứa:

A. Nước cất.

B. Dung dịch natri hiđroxit.

C. Dung dịch nước vôi trong.

D. Dung dich axit clohiđric.

Đáp án C

Khí cacbon đioxit tác dụng với dung dịch nước vôi trong tạo thành chất vẩn đục (hay kết tủa) màu trắng là canxi cacbonat.

Câu 9: Khi quét nước vôi (có chất canxi hiđroxit) lên tường sau một thời gian nước vôi sẽ khô đi và hoá rắn (chất rắn là canxi cacbonat) do

A. canxi hiđroxit đã bốc hơi nước.

B. có phản ứng giữa nước vôi với khí cacbonic trong không khí tạo ra canxi cacbonat.

C. có phản ứng giữa nước vôi với khí oxi trong không khí.

D. có phản ứng giữa nước vôi với khí nitơ trong không khí.

Câu 10: Trong các nhận định sau, nhận định sai là

A. Phản ứng hóa học là quá trình biến đổi chất này thành chất khác.

B. Phản ứng hóa học xảy ra được khi các chất tham gia phản ứng tiếp xúc với nhau, có trường hợp cần đun nóng, có trường hợp cần xúc tác…

C. Nhận biết phản ứng xảy ra dựa vào dấu hiệu có chất mới tạo thành.

D. Sự tỏa nhiệt và phát sáng không phải là dấu hiệu nhận ra phản ứng hóa học.

Đáp án D.

Câu 11. Có 4 dung dịch mất nhãn riêng biệt sau: NaOH, H₂SO₄, HCl, Na₂CO₃. Chỉ dùng thêm hoá chất nào sau đây để phân biệt 4 dung dịch trên

A. Dung dich BaCl₂.

B. Dung dich phenolphtalein.

C. Dung dich NaHCO₃.

D. Quy tím.

Đáp án A

Dùng thêm thuốc thử là dung dịch BaCl₂

	NaOH	H2SO4	HCl	Na2CO3
BaCl2	Không hiện tượng	Kết tủa trắng	Không hiện tượng	Kết tủa trắng
NaOH		Không hiện tượng		Không hiện tượng
HCl		Không hiện tượng		Xuất hiện khí

Phương trình phản ứng hóa học xảy ra:

BaCl₂ + H₂SO ₄ → BaSO₄ ↓ + 2HCl

Na₂CO₃ + BaCl₂ → BaCO₃ + 2 NaCl

Na₂CO₃ + 2HCl → 2NaCl + CO₂+ H₂O

Câu 12. Chỉ dùng quỳ tím có thể nhận biết được tối đa bao nhiêu dung dịch trong các dung dịch sau: NaCl, NaHCO₃, Na₂CO₃, NaHSO₄, NaNO₃, NaOH.

A. 3

B. 2

C. 4

D. 6

Đáp án C

+) Quỳ tím hóa đỏ: NaHSO₄

+) Quỳ tím hóa xanh: Na₂CO₃ và NaOH

Na₂CO₃ + NaHSO₄→ sủi bọt khí

Na₂CO₃ + 2 NaHSO₄ → 2 Na₂SO₄ + H₂O + CO₂

NaOH + NaHSO₄ → không hiện tượng

+) Quỳ không đổi màu: NaCl, NaHCO₃, NaNO3

NaHCO₃ + NaHSO₄ → sủi bọt khí

NaHCO₃ + NaHSO₄ → Na₂SO₄ + CO₂↑ + H₂O

NaNO₃, NaCl + NaHSO₄→ không hiện tượng

Vậy phân biệt được 4 chất.

Câu 13. Thuốc thử nào dưới đây nhận biết được 3 dung dịch riêng biệt Na₂CO₃, MgCl₂ va Al(NO₃)₃ (chỉ dùng một lần thử với mỗi dung dịch)?

A. dung dịch NaOH.

B. dung dịch HCl

C. dung dịch BaCl₂.

D. dung dịch H₂SO₄.

Đáp án A

Trích mẫu thử của 3 dung dịch ra 3 ống nghiệm có đánh số.

Sử dụng dung dịch NaOH nhỏ vào từng mẫu thử.

Không xuất hiện hiện tượng gì → Na₂CO₃

Xuất hiện kết tủa trắng không tan khi NaOH dư → MgCl₂

MgCl₂ + 2NaOH → Mg(OH)₂↓ + 2NaCl

Xuất hiện kết tủa keo trắng, kết tủa tan khi NaOH dư → Al(NO₃)₃

Al(NO₃)₃ + 3NaOH → Al(OH)₃↓ + 3NaNO₃

Al(OH)₃ ↓+ NaOH → NaAlO₂ + 2H₂O

Câu 14. Có 3 lọ không ghi nhãn, mỗi lọ đựng một trong các dung dịch (có cùng nồng độ) KCl, KBr, KI. Hai thuốc thử có thể dùng đề xác định dung dịch chứa trong mỗi lọ là:

A. khí O₂ và dung dịch NaOH.

B. khí Cl₂ và hồ tính bột.

C. brom long và benzen.

D. tính bột và brom lỏng.

Đáp án B

Câu 15. Hãy dùng một hóa chất để nhận biết 5 lọ hóa chất bị mất nhãn đựng các dung dịch sau:

K₂CO₃, (NH₄)₂SO₄, MgSO₄, Al₂(SO₄)₂, FeCl₃

A. AgNO₃

B. BaCl₂

C. HCl

D. NaOH

Đáp án D